Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
Nguùn Âçnh Hún = 71 = ÂHBKÂN I
II
I

-
--
- SÅ ÂÄƯ CÁÚU TẢO VA
SÅ ÂÄƯ CÁÚU TẢO VA SÅ ÂÄƯ CÁÚU TẢO VA
SÅ ÂÄƯ CÁÚU TẢO V CẠC K HIÃÛU:
Ì CẠC K HIÃÛU:Ì CẠC K HIÃÛU:
Ì CẠC K HIÃÛU: HTCN bãn trong nh dng âãø âỉa nỉåïc tỉì mảng lỉåïi bãn ngoi âãún mi thiãút bë,
dủng củ vãû sinh hồûc mạy mọc sn xút bãn trong nh.
1/ CẠC BÄÜ PHÁÛN CHÊNH CA HTCN TRONG NH:
a/ Âỉåìng dáùn nỉåïc vo nh: näúi liãưn våïi âỉåìng äúng cáúp bãn ngoi våïi nụt âäưng häư âo nỉåïc.
b/ Nụt âäưng häư âo nỉåïc : gäưm âäưng häư âo nỉåïc v cạc thiãút bë khạc dng âãø âo lỉu lỉåüng nỉåïc
tiãu thủ.
c/ Mảng lỉåïi cáúp nỉåïc bãn trong nh:



Vi träün nọng-lảnh
Màût bàòng

Bäü vi tàõm hỉång sen

Van nỉåïc
Van 1 chiãưu
Båm nỉåïc
Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
Nguùn Âçnh Hún = 72 = ÂHBKÂN
3/ SÅ ÂÄƯ V PHÁN LOẢI HÃÛ THÄÚNG CÁÚP NỈÅÏC BÃN TRONG NH:
Så âäư hãû thäúng cáúp nỉåïc bãn trong nh cọ thãø phán thnh:
a/ Theo chỉïc nàng:

Hãû thäúng cáúp nỉåïc sinh hoảt àn úng.

Hãû thäúng cáúp nỉåïc sn xút .

Hãû thäúng cáúp nỉåïc chỉỵa chạy.

Hãû thäúng cáúp nỉåïc kãút håüp.
Trong thỉûc tãú hãû thäúng cáúp nỉåïc sn xút chè dng chung våïi hãû thäúng cáúp nỉåïc sinh
hoảt khi cháút lỉåüng nỉåïc sn xút âi hi cao nhỉ nỉåïc sinh hoảt, hồûc khi lỉåüng nỉåïc sn
xút dng êt.
Hãû thäúng cáúp nỉåïc chỉỵa chạy chè lm riãng våïi hãû thäúng cáúp nỉåïc sinh hoảt trong cạc
trỉåìng håüp âàûc biãût, nhỉ âäúi våïi nh cao táưng (>16 táưng) hồûc cáưn chỉỵa chạy tỉû âäüng, cn lải
chụng âỉåüc kãút håüp chung våïi nhau.
b/ Theo ạp lỉûc âỉåìng äúng nỉåïc ngoi phäú:
 Hãû thäúng cáúp nỉåïc âån gin:

Hãû thäúng ny ạp dủng khi ạp lỉûc ca âỉåìng äúng cáúp nỉåïc bãn ngoi khäng âm bo
thỉåìng xun, trong cạc giåì dng nỉåïc êt (ban âãm) nỉåïc cung cáúp cho cạc TBVS trong nh
v dỉû trỉỵ vo kẹt nỉåïc, cn trong cạc giåì cao âiãøm dng nỉåïc nhiãưu thç kẹt nỉåïc s cung cáúp
cho cạc TBVS. Kẹt lm nhiãûm vủ dỉû trỉỵ nỉåïc khi thỉìa v cung cáúp lải khi thiãúu.
b/ a/ c/
Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
Nguùn Âçnh Hún = 73 = ÂHBKÂN
Thäng thỉåìng ngỉåìi ta thiãút kãú âỉåìng äúng lãn xúng kẹt chung lm mäüt, khi âọ
âỉåìng kênh äúng phi chn våïi trỉåìng håüp lỉu lỉåüng låïn nháút v trãn âỉåìng äúng dáùn nỉåïc tỉì
âạy kẹt xúng phi bäú trê van mäüt chiãưu âãø chè cho nỉåïc xúng m khäng cho nỉåïc vo tỉì âạy
kẹt (vç lm xạo träün càûn, gáy nhiãùm báùn nỉåïc). Cng cọ thãø bäú trê hai âỉåìng äúng dáùn nỉåïc lãn
v xúng riãng biãût, lục âọ âỉåìng kênh äúng chênh cọ thãø nàòm åí táưng trãn cng.
HTCN cọ kẹt trãn mại cọ ỉu âiãøm l dỉû trỉỵ âỉåüc lỉåüng nỉåïc låïn, nỉåïc khäng bë càõt
âäüt biãún, tiãút kiãûm âiãûn v cäng qun l. Nhỉng nãúu dung têch kẹt quạ låïn s nh hỉåíng âãún
kãút cáúu ca nh, chiãưu cao kẹt quạ låïn s nh hỉåíng âãún m quan kiãún trục. Màût khạc, nỉåïc
lỉu lải trãn kẹt láu dãù bë âọng càûn, mc rãu gáy báøn nỉåïc.
 Hãû thäúng cáúp nỉåïc cọ trảm båm:
Hãû thäúng ny ạp dủng trong trỉåìng håüp ạp lỉûc
âỉåìng äúng cáúp nỉåïc bãn ngoi khäng âm bo thỉåìng
xun hồûc hon ton khäng âm bo âỉa nỉåïc tåïi cạc
TBVS bãn trong nh. Mạy båm lm nhiãûm vủ thay kẹt
nỉåïc , âỉåüc måí theo chu k bàòng tay hay tỉû âäüng nhåì cạc
råle ạp lỉûc. Trong trỉåìng ny khäng kinh tãú bàòng kẹt
nỉåïc , vç täún mạy båm, täún âiãûn, täún cäng qun l (nãúu
måí bàòng tay) v mạy båm lm viãûc thỉåìng xun s
chọng hng. Trong thỉûc tãú hãû thäúng ny êt dng.
 Hãû thäúng cọ kẹt nỉåïc v trảm båm:
Hãû thäúng ny ạp dủng trong
trỉåìng håüp ạp lỉûc âỉåìng äúng cáúp nỉåïc
bãn ngoi hon ton khäng bo âm. Mạy

Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
Nguùn Âçnh Hún = 74 = ÂHBKÂN
 Hãû thäúng cáúp nỉåïc cọ trảm khê ẹp:
Hãû thäúng ny ạp dủng trong trỉåìng håüp ạp
lỉûc ca âỉåìng äúng cáúp nỉåïc bãn ngoi khäng âm
bo thỉåìng xun m khäng thãø xáy dỉûng kẹt nỉåïc
âỉåüc vç dung têch kẹt quạ låïn khäng cọ låüi vãư màût kãút
cáúu hồûc m quan kiãún trục. Trảm khê ẹp cọ thãø âàût åí
táưng háưm hồûc táưng 1.  Hãû thäúng cáúp nỉåïc phán vng:
Thäng thỉåìng âäúi våïi cạc nh cao táưng âỉïng riãng l, ạp lỉûc nỉåïc ca âỉåìng äúng bãn
ngoi cọ thãø bo âm nhỉng khäng thỉåìng xun
hồûc hon ton khäng âm bo âỉa nỉåïc âãún cạc
TBVS trong nh. Trong trỉåìng håüp ny cọ thãø sỉí
dủng HTCN phán vng.
Âäúi våïi så âäư ny ngỉåìi ta táûn dủng ạp lỉûc
ca âỉåìng äúng cáúp nỉåïc bãn ngoi cho mäüt säú táưng
dỉåïi theo så âäư âån gin. Cn cạc táưng trãn cọ thãø cọ
thãm kẹt nỉåïc v trảm båm riãng. Lục âọ cáưn lm
thãm mäüt âỉåìng äúng chênh phêa trãn v dng van
(hồûc van mäüt chiãưu) trãn äúng âỉïng åí biãn giåïi giỉỵa
hai vng cáúp nỉåïc.
Hãû thäúng ny cọ ỉu âiãøm l táûn dủng âỉåüc
ạp lỉûc ca âỉåìng äúng bãn ngoi nhỉng lải cọ nhỉåüc
âiãøm l phi xáy dỉûng thãm trảm båm tàng ạp, kẹt v

kẹt nỉåïc
kẹt nỉåïckẹt nỉåïc
kẹt nỉåïc Hçnh 7.5:
Hçnh 7.5: Hçnh 7.5:
Hçnh 7.5: Så âäư phán vn
Så âäư phán vnSå âäư phán vn
Så âäư phán vng.
g.g.
g. Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
Nguùn Âçnh Hún = 75 = ÂHBKÂN
4/ LỈÛA CHN SÅ ÂÄƯ HTCNTN:
Khi thiãút kãú cáưn nghiãn cỉïu k, so sạnh vãư kinh tãú - k thût cạc phỉång ạn âãø chn
så âäư thêch håüp nháút, âm bo tha mn cạc âiãưu kiãûn sau âáy:
• Sỉí dủng triãût âãø ạp lỉûc âỉåìng äúng bãn ngoi.
• Giạ thnh r, kinh tãú, qun l dãù dng, thûn tiãûn cho ngỉåìi sỉí dủng.
• Hản chãú mạy båm vç täún âiãûn v ngỉåìi qun l, gim tiãúng äưn do båm.
• Kãút håüp täút m quan kiãún trục ngäi nh.

II
IIII
II

-
--

b
= H
ct
- H
ng
). Nãúu ạp lỉûc åí âỉåìng äúng cáúp
nỉåïc bãn ngoi dao âäüng thç âäü cao båm nỉåïc s âỉåüc tênh våïi ạp lỉûc tháúp nháút ca âỉåìng
äúng ngoi phäú (H
b
= H
ct
- H
ng.min
).

III
III III
III -
--
- CÁÚU TẢO CHI TIÃÚT
CÁÚU TẢO CHI TIÃÚT CÁÚU TẢO CHI TIÃÚT
CÁÚU TẢO CHI TIÃÚT HTCNTN
HTCNTN HTCNTN
HTCNTN 1/ ÂỈÅÌNG ÄÚNG DÁÙN VO:
Âỉåìng äúng dáùn vo thỉåìng âàût våïi âäü däúc tỉì 0,0025 - 0,003 hỉåïng vãư phêa âỉåìng
äúng bãn ngoi âãø däúc sảch nỉåïc trong nh khi cáưn thiãưt v näúi vng gọc våïi tỉåìng nh v
âỉåìng äúng bãn ngoi. Âỉåìng äúng dáùn vo phi cọ chiãưu di nh nháút âãø âåỵ täún váût liãûu, gim

d>70mm. Cọ thãø dng äúng cháút do. Nãúu ạp lỉûc nỉåïc >10at v d >100mm thç phi dng äúng
thẹp cọ sån táøm chäúng àn mn.
Khong cạch täúi thiãøu theo chiãưu ngang tỉì äúng dáùn vo âãún cạc loải äúng v âỉåìng
dáy khạc qui âënh nhỉ sau:
- Cạch äúng thoạt nỉåïc 1,5m.
- Cạch äúng dáùn håi âäút ạp lỉûc tháúp 1m.
- Cạch äúng dáùn håi âäút ạp lỉûc cao 1,5m.
- Cạch äúng dáùn nhiãût (nỉåïc nọng) 1,5m.
- Cạch cạp âiãûn thoải v cạp dáùn âiãûn 0,75 - 1m.
2/ CHI TIÃÚT NÄÚI ÂỈÅÌNG DÁÙN VO VÅÏI ÄÚNG BÃN NGOI:
Âỉåìng dáùn vo cọ thãø näúi våïi
âỉåìng äúng cáúp nỉåïc bãn ngoi bàòng mäüt
trong cạc cạch sau âáy:
a/ Âäúi våïi hãû thäúng â cọ qui hoảch: â
làõp sàơn tã, tháûp v nụt bët äúng tỉì trỉåïc
thç chè cáưn måí nụt bët äúng v làõp âỉåìng
dáùn vo. Cạch ny tiãûn låüi v âån gin
Hçnh 7.6:
Hçnh 7.6: Hçnh 7.6:
Hçnh 7.6: Så âäư âỉåìng dáùn nỉåïc vo nh.
Så âäư âỉåìng dáùn nỉåïc vo nh.Så âäư âỉåìng dáùn nỉåïc vo nh.
Så âäư âỉåìng dáùn nỉåïc vo nh. c/ b/ a/
ÄÚng dáùn vo nh

Tã cọ sàơn

ÄÚng bãn ngoi3/ CHI TIÃÚT ÂỈÅÌNG ÄÚNG QUA TỈÅÌNG V MỌNG NH:
Âãø âãư phng sỉû cäú do nh bë lụn, khi âàût äúng vo qua tỉåìng, mọng nh phi cho äúng
chui qua mäüt läù träúng chỉìa trỉåïc cọ âỉåìng kênh låïn hån âỉåìng kênh äúng tỉì 200mm tråí lãn.
Khe håí phi âỉåüc trạt kên bàòng váût liãûu chäúng tháúm ân häưi (såüi gai táøm dáưu, âáút sẹt nho, vỉỵa
ximàng mạc 300 mäüt låïp dy 20-30mm. Nãúu âáút áøm ỉåït hay cọ nỉåïc ngáưm thç phi dng
vng chàõn hồûc bã täng mạc 70 (näúi cỉïng) hồûc âàût trong cạc äúng bc bàòng kim loải.
1
2
3 4
5
Hçnh 7.8:
Hçnh 7.8: Hçnh 7.8:
Hçnh 7.8: Âai khåíi thy.
Âai khåíi thy.Âai khåíi thy.
Âai khåíi thy. 1. ÄÚng nỉåïc.
2. Vng cäø ngỉûa.
3. Táúm âãûm cao su.

Nụt âäưng häư âo nỉåïc gäưm: âäưng häư, khọa, van x v cạc bäü pháûn näúi äúng. Nụt âäưng
häư thỉåìng âàût trãn âỉåìng dáùn vo sau khi qua tỉåìng nh khong 1-2m åí nhỉỵng vë trê cao rạo
v dãù xem xẹt. Cọ thãø âàût dỉåïi gáưm cáưu thang, trong táưng háưm, trong mäüt häú näng dỉåïi nãưn
nh táưng 1 (cọ thãø âàût åí hnh lang nhỉng khäng qua phng åí). Trỉåìng håüp âàûc biãût cọ thãø bäú
trê åí ngoi tỉåìng nh nhỉng phi âỉåüc che mỉa v bo vãû täút. Âãø tiãûn thi cäng cọ thãø chãú tảo
sàơn cạc häüp bàòng bã täng âàût ton bäü nụt âäưng häư trong âọ.
Nụt âäưng häư cọ thãø âàût theo kiãøu vng hồûc khäng vng. Trong trỉåìng håüp ngäi nh
cáưn lỉåüng nỉåïc låïn, u cáưu cáưn phi cáúp nỉåïc liãn tủc thç phi âàût vng. Khi lỉåüng nỉåïc nh,
u cáưu cáúp nỉåïc khäng liãn tủc hồûc cọ nhiãưu âỉåìng dáùn vo cọ thãø âàût khäng vng.
Âäưng häư âo nỉåïc dng âãø: xạc âënh khäúi lỉåüng nỉåïc tiãu thủ, lỉu lỉåüng nỉåïc bë máút
mạt, hao hủt trãn âỉåìng äúng váûn chuøn âãø phạt hiãûn cạc chäù r rè, bãø våỵ äúng; v dng âãø âiãưu
tra xạc âënh tiãu chøn dng nỉåïc phủc vủ cho qui hoảch v thiãút kãú cạc hãû thäúng cáúp nỉåïc.
Âäưng häư âo nỉåïc cọ nhiãưu loải nhỉng loải thäng dủng nháút l loải cạnh quảt v loải
túc bin. Loải cạnh quảt cọ âỉåìng kênh tỉì 10-40mm, dng âãø âo lỉu lỉåüng nỉåïc nh. Loải
túc bin cọ âỉåìng kênh tỉì 50-200mm thỉåìng dng âãø âo lỉåüng nỉåïc låïn hån 10m
3
/h. C hai
loải âãưu cáúu tảo theo ngun tàõc lỉu täúc - lỉu lỉåüng nỉåïc t lãû våïi váûn täúc chuøn âäüng ca
nỉåïc qua âäưng häư.
Lỉåüng nỉåïc qua âäưng häư âỉåüc biãøu thë bàòng hãû thäúng kim quay hồûc bàòng dy säú
trãn màût âäưng häư. Màût âäưng häư cọ hai loải : loải cọ mäüt kim låïn v hng chỉỵ säú hồûc loải cọ
mäüt kim låïn v 5 vng kim nh. Cạc vng quay theo chiãưu kim âäưng häư chè tỉì hng âån vë,
chủc, tràm theo chiãưu ngỉåüc kim âäưng häư. Kim låïn chè dỉåïi 1 m
3

.
• Q
ngy
≤ 1/2 Q
ât
.
Q
min
: Lỉu lỉåüng giåïi hản nh nháút (khong 6-8% lỉu lỉåüng tênh toạn trung bçnh) hay cn gi
l âäü nhảy ca âäưng häư, nghéa l nãúu lỉåüng nỉåïc chy qua âäưng häư nh hån lỉu lỉåüng
áúy thç âäưng häư khäng lm viãûc.
Q
tt
: Lỉu lỉåüng tênh toạn ca ngäi nh.
Q
max
: Lỉu lỉåüng giåïi hản låïn nháút ca âäưng häư - lỉåüng nỉåïc låïn nháút qua âäưng häư m khäng
lm hỉ hng âäưng häư v täøn tháút quạ låïn (khong 45-50% lỉu lỉåüng âàûc trỉng ca âäưng
häư).
Q
ngy
: Lỉu lỉåüng nỉåïc ngy âãm ca ngäi nh [m
3
/ng.âãm].
Q
ât
: Lỉu lỉåüng âàûc trỉng ca âäưng häư - lỉu lỉåüng nỉåïc chy qua âäưng häư khi täøn tháút ạp lỉûc
trong âäưng häư l 10m. [m
3
/h].

250 2600 223 10,0
Sau khi chn âỉåüc cåỵ âäưng häư thêch håüp cáưn kiãøm tra lải täøn tháút ạp lỉûc qua âäưng häư
cọ vỉåüt quạ giạ trë cho phẹp hay khäng . Theo qui phảm, täøn tháút ạp lỉûc qua âäưng häư âo nỉåïc
H
âh
qui âënh nhỉ sau:
• Âäúi våïi âäưng häư cạnh quảt (trủc âỉïng): khi sinh hoảt bçnh thỉåìng H
âh
≤ 2,5m; khi
cọ chạy H
âh
≤ 5m.
• Âäúi våïi âäưng häư loải túc bin (trủc ngang): khi sinh hoảt bçnh thỉåìng H
âh
≤ 1,5m;
khi cọ chạy H
âh
≤ 2,5m.
Giạo trçnh CÁÚP THOẠT NỈÅÏC
Nguùn Âçnh Hún = 80 = ÂHBKÂN
Täøn tháút ạp lỉûc qua âäưng häư âo nỉåïc xạc âënh theo cäng thỉïc sau: H
âh
= S.Q
tt
2
.
Q
tt
: Lỉu lỉåüng nỉåïc tênh toạn [l/s].
S : Sỉïc khạng ca âäưng häư âo nỉåïc :

Så âäư mảng lỉåïi cáúp nỉåïc trong nh âỉåüc chn ty theo cạch bäú trê cạc thiãút bë láúy
nỉåïc trãn màût bàòng tỉìng táưng mäüt , chãú âäü cung cáúp v tiãu thủ nỉåïc , u cáưu cung cáúp nỉåïc
liãn tủc hay khäng cng nhỉ cạc chè tiãu kinh tãú k thût. Cạc thiãút bë v dủng củ vãû sinh cáưn
âỉåüc bäú trê mäüt cạch håüp l nháút, cạc khu vãû sinh v cạc thiãút bë láúy nỉåïc cáưn táûp trung thnh
nhọm theo tỉìng táưng nh, táưng n nàòm trãn táưng kia, khong cạch giỉỵa cạc äúng dáùn phi ngàõn
nháút.