SÁCH HNG DN HC TP
TRIT HC MÁC-LÊNIN

Biên son: NGUYN TH HNG VÂN
 MINH SN
TRN THO NGUYÊN

Gii thiu môn hc
0
1 GII THIU MÔN HC
1. GII THIU CHUNG:
 phc v cho vic t nghiên cu và hc tp ca sinh viên theo chng
trình “ào to đi hc theo hình thc giáo dc t xa” ca Hc vin công ngh
Bu chính Vin thông, sau khi đc cp trên thm đnh, b môn Mác-Lênin
thuc khoa C bn I - Hc vin công ngh Bu chính Vin thông t chc biên
son SÁCH HNG DN HC TP VÀ GIÁO TRÌNH MÔN TRIT HC
MÁC - LÊNIN. Tp sách đc biên son da trên c s giáo trình trit hc

ngh BCVT, 2005.
Nu có điu kin, sinh viên nên tham kho thêm:Các tài liu tham kho
trong mc Tài liu tham kho  cui cun sách này.
2- t ra mc tiêu, thi hn cho bn thân:
X t ra mc các mc tiêu tm thi và thi hn cho bn thân, và c gng
thc hin chúng
Cùng vi lch hc, lch hng dn ca Hc vin ca môn hc cng nh
các môn hc khác, sinh viên nên t đt ra cho mình mt k hoch hc tp cho
riêng mình. Lch hc này mô t v các tun hc (t hc) trong mt k hc và
đánh du s lng công vic cn làm. ánh du các ngày khi sinh viên phi thi
sát hch, np các bài lun, bài kim tra, liên h vi ging viên.
X Xây dng các mc tiêu trong chng trình nghiên cu
Bit rõ thi gian nghiên cu khi mi bt đu nghiên cu và th thc hin,
c đnh nhng thi gian đó hàng tun. Suy ngh v thi lng thi gian nghiên
cu đ “Tit kim thi gian”. “Nu bn mt quá nhiu thì gi nghiên cu”, bn
nên xem li k hoch thi gian ca mình.
3- Nghiên cu và nm nhng kin thc đ ct lõi:
Sinh viên nên đc qua sách hng dn hc tp trc khi nghiên cu bài
ging môn hc và các tài liu tham kho khác. Nên nh rng vic hc thông qua
đc tài liu là mt vic đn gin nht so vi vic truy cp mng Internet hay s
dng các hình thc hc tp khác.
Hãy s dng thói quen s dng bút đánh du dòng (highline maker) đ
đánh du các đ mc và nhng ni dung, công thc quan trng trong tài liu.

3
Gii thiu môn hc
4- Tham gia đy đ các bui hng dn hc tp:
Thông qua các bui hng dn hc tp này, ging viên s giúp sinh viên
nm đc nhng ni dung tng th ca môn hc và gii đáp thc mc; đng
thi sinh viên cng có th trao đi, tho lun ca nhng sinh viên khác cùng

hiu rõ hn vai trò ca trit hc Mác Lênin vi vic xây dng th gii quan và
phng pháp lun cho mi con ngi.
1.2. MC ÍCH, YÊU CU SINH VIÊN CN NM VNG
1. Khái nim và đi tng ca trit hc; c đim ca trit hc so vi các
hình thái ý thc xã hi khác.
2. Ni dung và ý ngha ca vn đ c bn ca trit hc; các hình thc lch
s c bn ca ch ngha duy vt và ch ngha duy tâm và nhng đc
trng ca chúng.
3. S đi lp gia phng pháp bin chng và phng pháp siêu hình, các
giai đon phát trin c bn ca phép bin chng.
4. Vai trò th gii quan và phng pháp lun trit hc. Vai trò ca trit hc
Mác-Lênin.
1.3. NI DUNG
1. Trit hc là gì ?
- Khái nim và đi tng ca trit hc.
- Trit hc - ht nhân lý lun ca th gii quan
2. Vn đ c bn ca trit hc - Ch ngha duy vt và ch ngha duy tâm
trit hc.
- Vn đ c bn ca trit hc
- Ch ngha duy vt và duy tâm

7
Chng 1: Trit hc và vai trò ca nó trong đi sng xã hi
3. Siêu hình và bin chng.
- S đi lp gia phng pháp siêu hình và phng pháp bin chng.
- Các giai đon phát trin c bn ca phép bin chng.
4. Vai trò ca trit hc trong đi sng xã hi
- Vai trò th gii quan và phng pháp lun.
- Vai trò ca trit hc Mác - Lênin
1.4. CÂU HI ÔN TP

siêu hình.
+ Các giai đon phát trin c bn ca phép bin chng:
- Phép bin chng t phát thi c đi- đc trng ca nó.
- Phép bin chng trong trit hc c đin c- đc trng ca nó.
- Phép bin chng duy vt
4. Vai trò ca trit hc trong đi sng xã hi?
Gi ý nghiên cu:
+ Vai trò th gii quan ca trit hc:
- nh hng cho quá trình hot đng sng ca con ngi.
- Trình đ phát trin ca th gii quan là tiêu chí quan trng v s
trng thành ca mi cá nhân cng nh ca mt cng đng xã hi nht đnh.
- Trit hc là ht nhân lý lun ca th gii quan, làm cho th gii quan
phát trin nh mt quá trình t giác da trên s tng kt thc tin và tri thc do
các khoa hc đa li.
- Ch ngha duy vt và ch ngha duy tâm là c s lý lun ca hai th
gii quan c bn đi lp nhau.
- Th gii quan đúng đn là tin đ đ xác lp nhân sinh quan tích cc.
+ Vai trò phng pháp lun ca trit hc:
- Phng pháp lun là gì?
- Trit hc thc hin phng php lun chung nht nh th nào?
+ Vai trò ca trit hc Mác-Lênin đi vi hot đng nhn thc và hot
đng thc tin:
- Vi t cách là h thng nhn thc khoa hc có s thng nht hu c
gia lý lun và phng pháp trit hc å Trit hc Mác-Lênin là c s trit hc
ca mt th gii quan khoa hc, là nhân t đnh hng cho hot đng nhn thc
và hot đng thc tin, là nguyên tc xut phát ca phng pháp lun.
- Quan h gia trit hc Mác-Lênin vi các khoa hc c th.

9
Chng 2: Khái lc lch s trit hc trc Mác

- iu kin kinh t - xã hi và đc đim ca trit hc Trung Hoa
c đi.
- Mt s hc thuyt tiêu biu ca trit hc Trung Hoa c, trung đi.
2. Lch s t tng trit hc Vit Nam.
2.1 Nhng ni dung th hin lp trng duy vt và duy tâm.
- Cuc đu tranh gia ch ngha duy vt và duy tâm trong lch s
t tng Vit Nam thi k phong kin.
- Ni dung cuc đu tranh gia ch ngha duy vt và ch ngha
duy tâm trong lch s t tng Vit Nam.
2.2 Ni dung ca t tng yêu nc Vit Nam.
- Nhng nhn thc v dân tc và dân tc đc lp.
- Nhng quan nim v Nhà nc ca mt quc gia đc lp và
ngang hàng vi phng Bc.
- Nhng nhn thc v ngun gc v đng lc ca cuc chin
tranh cu nc và gi nc.
2.3 Nhng quan nim v đo đc làm ngi.
3. Lch s t tng trit hc Tây Âu trc Mác.
3.1 Trit hc Hy Lp c đi.
- Hoàn cnh ra đi và đc đim ca trit hc Hy Lp c đi.
- Mt s nhà trit hc tiêu biu.
3.2. Trit hc Tây Âu thi k trung c
- iu kin kinh t - xã hi và đc đim ca trit hc Tây Âu thi
trung c.
- Mt s đi biu ca phái Duy danh và Duy thc.
3.3 Trit hc thi Phc hng và Cn đi.
- Hoàn cnh ra đi và nét đc đim ca trit hc Tây Âu thi k
Phc hng.
- Trit hc Tây Âu thi k Cn đi.

11


12
Chng 2: Khái lc lch s trit hc trc Mác
lun), qua đó th hin nhng t tng c bn ca Pht giáo trên hai phng
din: bn th lun và nhân sinh quan:
+ V bn th lun: Pht giáo đa ra t tng vô thng, vô ngã và lut
nhân qu.
+ V nhân sinh quan: Pht giáo đa ra t tng luân hi và nghip báo, t
diu đ, thp nh nhân duyên và nit bàn.
+ ánh giá nhng mt tích cc ca Pht giáo:
Pht giáo là mt tôn giáo. Vì vy, nó có nhng hn ch v th gii quan và
nhân sinh quan. Song, vi thái đ khách quan, chúng ta cn nhn thc nhng
yu t tích cc trong t tng trit hc Pht giáo:
- T khi xut hin ti nay, Pht giáo là tôn giáo duy nht lên ting
chng li thn quyn.
- Nhng t tng ca Pht giáo có nhng yu t duy vt và bin chng.
- Pht giáo tích cc chng ch đ đng cp khc nghit, t cáo bt công,
đòi t do t tng và bình đng xã hi; nói lên khát vng gii thoát con ngi
khi nhng bi kch cuc đi.
- o pht nêu cao thin tâm, bình đng, bác ái cho mi ngi nh là
nhng tiêu chun đo đc c bn ca đi sng xã hi.
+ nh hng ca pht giáo ti Vit nam:
- Pht giáo du nhp vào nc ta t nhng nm đu công nguyên, và
phát trin phù hp vi truyn thng Vit Nam.
- nh hng ca Pht giáo vi nc ta khá toàn din:
* Tr thành quc giáo  các triu đi: inh, Lê, Lý, Trn góp phn kin
lp và và bo v ch đ phong kin tp quyn, gi vng nn đc lp dân tc.
* Trc đây, Pht giáo có công trong vic đào to tng lp trí thc cho
dân tc: có nhiu v tng thng, thin s, quc s có đc đ, tài nng giúp nc
an dân nh: Ngô Chân Lu, Pháp Nhun, Vn Hnh, Viên Thiu, Không L...

Chính danh. Nhân tr.
+ Trit nhân sinh ca Mnh T.
+ Trit nhân sinh ca Tuân T.
+ nh hng ca Nho giáo  nc ta.
5. Trình bày ni dung chính trong t tng trit hc ca o gia, Mc gia và
Pháp gia.
Gi ý nghiên cu:
+ Ni dung chính trong t tng trit hc ca đo gia:
- Quan đim v “đo”.

14
Chng 2: Khái lc lch s trit hc trc Mác
- Quan đim v tính bin chng.
- Thuyt chính tr - xã hi: lun đim “vôvi”.
- Nhn thc lun.
+ Ni dung chính trong t tng trit hc ca Mc gia:
- V v tr quan.
- V nhn thc lun: quan h danh - thc.
- V t tng nhân ngha: t tng “kiêm ái”.
+ Ni dung chính trong t tng Pháp gia:
- “Lý” là nhân t khách quan chi phi mi s vn đng ca t nhiên
và xã hi.
- Tha nhn s bin đi ca đi sng xã hi, mà đng lc c bn là
s thay đi ca dân s và ca ci xã hi.
- Ch thuyt v tính ngi: bn tính con ngi vn là “ác”, luôn có
xu hng li mình hi ngi.
- Hc thuyt v Pháp tr.
6. Cuc đu tranh gia đng li trit hc êmôcrít và đng li trit hc
Platôn.
Gi ý nghiên cu: Lp bng so sánh theo nhng ni dung chính sau:

+ Tuyt đi hoá nhn thc lý
tính. Nhn thc là quá trình hi
tng ca linh hn.
+ Nhn thc cm tính là c
s ca nhn thc lý tính.
V lôgíc
hc
+Lôgíc là công c ca nhn
thc.
+ Lôgíc đt xen k vi phép bin
chng duy tâm.
+ Coi trng phng pháp
quy np.
+ Coi trng phng pháp din
dch.
V đo
đc hc
Hng đo đc vào đi sng
hin thc. ây là đo đc
tin b, duy vt.
Hng đo đc vào đi sng ca
“th gii ý nim”. ây là đo
đc duy tâm, tôn giáo, phân bit
đng cp.

7. Nêu nhng đc đim ch yu ca trit hc Tây Âu thi Trung c. Vì sao
trit hc Tây Âu thi Trung c nhìn chung là mt bc lùi so vi trit hc
thi C đi.
Gi ý nghiên cu:
+ Trình bày nhng điu kin kinh t - xã hi Tây Âu thi k Trung c:

Gi ý nghiên cu:
+ Trit hc ca Hêghen là trit hc duy tâm khách quan. Tính cht đó đc
th hin  nhng ni dung nh th nào?
+ Nhng ni dung ct lõi trong phép bin chng ca Hêghen (nêu nhng
giá tr khoa hc và hn ch).
+ T tng bin chng ca Hêghen v s phát trin ca đi sng xã hi.
+ Kt lun v trit hc Hêghen.
10. Khái quát nhng ni dung ch yu trong quan đim duy vt ca
PhoiBc?. Ti sao gi trit hc ca PhoiBc là trit hc “nhân bn”?
Gi ý nghiên cu:
+ Ni dung ch yu trong quan đim duy vt ca PhoiBc:
- Quan nim v gii t nhiên.
- Nhn thc lun .

17
Chng 2: Khái lc lch s trit hc trc Mác
+ Trit hc nhân bn ca PhoiBc.
- Tính cht nhân đo trong quan đim v con ngi ca PhoiBc.
- Tính cht duy tâm trong quan đim v con ngi và v xã hi ca
PhoiBc.
- Nhng hn ch mang tính cht siêu hình trong trit hc ca
PhoiBc.
+ Kt lun v trit hc PhoiBc.

18
Chng 3: S ra đi và phát trin ca trit hc Mác-Lênin
Chng 3: S RA I VÀ PHÁT TRIN CA
TRIT HC MÁC - LÊNIN
3.1. GII THIU CHUNG
Trit hc Mác ra đi vào nhng nm 40 ca th k XX. ây là mt nn

3. Thc cht và ý ngha cuc cách mng trong trit hc do Mác và
ngghen thc hin.
4. Lênin phát trin trit hc Mác.
5. Vn dng và phát trin trit hc Mác-Lênin trong điu kin th gii
hin nay.
3.4. CÂU HI ÔN TP
1.Vì sao có th nói s ra đi ca trit hc Mác là mt tt yu lch s?
Gi ý nghiên cu:
+ Nhng điu kin kinh t-xã hi cho s ra đi trit hc Mác.
+ Ngun gc lý lun.
+ Nhng tin đ khoa hc t nhiên.
2. Nhng giai đon ch yu trong s hình thành và phát trin ca trit hc
Mác.
Gi ý nghiên cu:
+ Quá trình chuyn bin t tng ca C.Mác-Ph. ngghen t ch ngha
duy tâm và ch ngha dân ch cách mng sang ch ngha duy vt và ch ngha
cng sn.
- Nhng nh hng tt ca gia đình, nhà trng và các quan h xã
hi khác.
- S chuyn bin bc đu trong thi k Mác làm vic  báo sông
Gianh (5-1842 đn tháng 4-1843).
- Thi k Mác sang Pari.
- Th gii quan cách mng ca ngghen đã hình thành mt cách đc
lp vi Mác.
+ Giai đon đ xut nhng nguyên lý trit hc duy vt bin chng và duy
vt lch s.

20
Chng 3: S ra đi và phát trin ca trit hc Mác-Lênin
- Tng bc xây dng nhng nguyên lý trit hc duy vt bin chng

hp lý” ca trit hc Hêghen đ làm phong phú thêm phép bin chng duy vt.

21
Chng 3: S ra đi và phát trin ca trit hc Mác-Lênin
+ Lênin đã có đóng góp quan trng vào kho tàng lý lun ch ngha Mác v
vn đ nhà nc, cách mng bo lc, chuyên chính vô sn, lý lun ng kiu
mi...
+ Lênin đã nêu lên nhng mu mc v s thng nht gia tính ng vi
yêu cu sáng to trong vic vn dng lý lun ca ch ngha Mác.
5. Vn dng và phát trin trit hc Mác-Lênin trong điu kin th gii
ngày nay.
Gi ý nghiên cu:
+ Nhng điu kin mi cho s phát trin trit hc Mác-Lênin k t sau khi
Lênin qua đi.
+ Vai trò ca trit hc Mác-Lênin đi vi ch th xây dng xã hi mi, xã
hi xã hi ch ngha.
+ Thc tin xây dng ch ngha xã hi làm ny sinh hàng lot vn đ cn
đc gii đáp v mt lý lun mà không có sn li đáp trong di sn lý lun ca
các nhà kinh đin (ví d: vn đ s hu; k hoch hoá; h thng chính tr ca
CNXH; nhà nc XHCN và nguy c quan liêu hoá b máy nhà nc đó, ch
ngha ch quan trong t duy chính tr và bnh giáo điu trong công tác lý
lun...).
+ Phi dùng lp trng, quan đim, phng pháp ca ch ngha Mác-Lênin
đ tng kt kinh nghim thc tin.

22
Chng 4: Vt cht và ý thc
0 Chng 4: VT CHT VÀ Ý THC
4.1. GII THIU CHUNG
Vt cht và ý thc là nhng phm trù c bn nn tng ca ch ngha duy

2.1. Ngun gc ca ý thc
- Ngun gc t nhiên.
- Ngun gc xã hi.
2.2. Bn cht ca ý thc.
- Quan đim ca ch ngha duy vt Mácxít v bn cht ca ý thc.
- Kt cu ca ý thc.
2.3. Mi quan h bin chng gia vt cht và ý thc.
- Vai trò quyt đnh ca nhân t vt cht.
- Vai trò và tác dng ca ý thc.
- Mt s kt lun v phng pháp lun.
4.4. CÂU HI ÔN TP
1. Quan đim ca các nhà trit hc duy vt thi c đi, cn đi v vt cht.
Nhn xét v nhng quan đim đó.
Gi ý nghiên cu:
+ Quan đim v vt cht ca các nhà trit hc duy vt thi C đi.
- Quan đim ca các nhà trit hc.
- Nhn xét: h đã ly th gii đ gii thích th gii, đó là nhng quan
nim cht phác, thô s, mc mc nhng v cn bn là đúng.
Nhng hn ch nh:
* Nhm ln vt cht vi vt th.
* Cho vt cht là có gii hn, không phân chia đc na.
* S tn ti ca vt th là s tn ti ca bn thân vt cht.

24
Chng 4: Vt cht và ý thc
+ Quan đim v vt cht ca các nhà trit hc duy vt thi Cn đi.
- Quan đim ca các nhà trit hc.
- Nhn xét:
* H đã đng nht vt cht vi thuc tính.
* Quan đim vt cht mang tính siêu hình máy móc v th gii,

3. Ti sao nói vn đng là phng thc tn ti ca vt cht?
Gi ý nghiên cu
+ Vn đng là gì?
+ Vn đng là phng thc tn ti ca vt cht.
+ Các hình thc vn đng c bn ca vt cht.
+ Vn đng và đng im.
4. Không gian và thi gian là gì? Các tính cht c bn ca không gian và
thi gian.
Gi ý nghiên cu:
+ Khái nim không gian và thi gian.
+ Tính cht ca không gian và thi gian:
- Tính khách quan.
- Tính vnh cu và vô tn.
- Tính ba chiu ca không gian và tính mt chiu ca thi gian.
5. Ti sao nói th gii thng nht  tính vt cht? Khoa hc hin đi đã
chng minh điu đó nh th nào?
Gi ý nghiên cu:
+ Quan nim ca ch ngha duy vt bin chng v tính thng nht vt cht
ca th gii.
+ Nhng thành tu ca khoa hc t nhiên đã chng minh cho các lun
đim ca ch ngha duy vt bin chng v tính thóng nht vt cht ca th gii:
- Nhng phát minh v đi ca khoa hc t nhiên đu th k XX: v
vt lý, hoá hc, sinh hc.
- Khoa hc hin đi đã đi sâu nghiên cu cu to ca vt cht đ tìm
hiu sâu thêm kt cu ca vt cht.
+ Nhng thành tu ca khoa hc t nhiên đã giúp cho ch ngha duy vt
bin chng có c s đ khng đnh:

26
Chng 4: Vt cht và ý thc


27