Tìm hiểu chút về hố đen vũ trụ

Hố đen, hay còn gọi là Lỗ đen vũ trụ, là một lực lượng vật chất có khối lượng và thể tích
cực kì lớn, lớn đến nỗi lực hấp dẫn của nó làm cho mọi vật thể (thậm chí cả ánh sáng)
không thể nào thoát ra được sau khi đã bị "hút" vào, vì vậy người ta không thể quan sát
được bất cứ vật thể nào sau khi nó bị lọt vào lỗ hổng này, nên nó có tên là "Hố đen".
Truờng hấp dẫn mà hố đen tạo ra rất lớn, vì vậy, một vật muốn thoát ra khỏi hố đen phải
có vận tốc thoát lớn hơn vận tốc ánh sáng trong chân không. Điều này là không thể vì
theo lý thuyết tương đối vận tốc ánh sáng trong chân không là vận tốc giới hạn lớn nhất
có thể đạt được của vật chất, do đó không có vật nào, kể cả các lượng tử ánh sáng
(photon), có thể thoát ra khỏi hố đen. Tuy nhiên, ta vẫn có thể nhận biết được sự tồn tại
của hố đen qua việc quan sát chuyển động của các vật thể trong vùng ảnh hưởng của nó. Sự hình thành
Giả thuyết đầu tiên về Lỗ đen vũ trụ được nêu ra bởi nhà khoa học người Anh John
Michell và Pierre LaPlace người Pháp vào những năm 1790 dựa trên Thuyết tương đối
rộng của Newton. Hai nhà khoa học đã có những nghiên cứu độc lập và đi đến lập luận
có sự tồn tại của "ngôi sao vô hình-invisible star."
Lý thuyết tương đối rộng (cũng như các lý thuyết hấp dẫn khác) không chỉ nói rằng các
Hố đen có thể tồn tại mà còn tiên đoán rằng chúng sẽ được hình thành trong tự nhiên khi
có đủ khối lượng trong một vùng không gian nào đó và trải qua một quá trình gọi là suy
sập hấp dẫn. Vì khi khối lượng bên trong vùng đó tăng lên, lực hấp dẫn của nó cũng
mạnh lên.
Các phân tích định lượng về điều này dẫn đến việc tiên đoán một ngôi sao có khối lượng
khoảng ba lần khối lượng Mặt Trời, tại thời điểm cuối cùng trong quá trình tiến hóa hầu
như chắc chắn sẽ co lại tới một kích thước tới hạn cần thiết để xảy ra suy sập hấp dẫn
(thông thường các ngôi sao co lại chỉ dừng ở trạng thái sao neutron). Khi điều này xảy ra,
không có bất kỳ lực vật lý nào có thể ngăn cản sự suy sập đó, và một hố đen được tạo
thành.
Sự suy sập của các ngôi sao sẽ tạo nên các hố đen có khối lượng ít nhất gấp ba lần khối

cũng vô cùng hiệu quả và có thể biến 50% khối lượng của vật thể thành năng lượng bức
xạ. Nói một cách dễ hiểu, vật thể ban đầu chuyển động vòng quanh miệng hố đen, sau đó
bị nó hút vào tâm, và cuối cùng bị kéo dài thành 'mì sợi' và bị xé nát.
Chúng ta đã tìm thấy hố đen chưa?

Ngày nay, có khá nhiều những bằng chứng thiên văn gián tiếp về hai loại hố đen (Stellar
và Supermassive), và thêm các giả thiết về loại hố đen thứ 3 (Miniature):
•
Các hố đen khối lượng ngôi sao có khối lượng cỡ bằng các ngôi sao bình thường
(4 - 15 lần khối lượng Mặt Trời. Các hố đen loại này trong Thiên văn học gọi là
Stellar-được hình thành từ sự sụp đổ của một ngôi sao;
•
Các hố đen siêu nặng (Supermassive) có khối lượng bằng một thiên hà; các hố
đen dạng này tồn tại ở trung tâm của hầu hết các Dải ngân hà;
•
Hố đen siêu nhỏ (miniature black hole)được giả thiết là được hình thành ngay sau
vụ nổ "Big Bang"-vụ nổ được cho là khởi nguồn của vũ trụ khoảng 15 tỷ năm về
trước.
Các tranh cãi
Tháng 3 năm 2005, nhà vật lý George Chapline làm việc tại Phòng thí nghiệm quốc gia
Lawrence ở California cho rằng các hố đen không tồn tại, và rằng các vật thể mà mọi
người cho là các hố đen thực ra là các ngôi sao năng lượng đen. Ông đưa ra kết luận này
từ các nghiên cứu cơ học lượng tử. Mặc dù đề xuất của ông không được đông đảo các
nhà vật lý ủng hộ, nhưng vẫn thu hút được nhiều quan tâm của công luận.