SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

“MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TỔ CHỨC
TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI
TẠI TRƯỜNG MẦM NON PHAN ĐÌNH PHÙNG”

Người thực hiện: Trần Thị Tâm
Chức vụ:
Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường mầm non Phan Đình
Phùng- TPTH
SKKN thuộc lĩnh vực: Chuyên môn

THANH HÓA NĂM 2018
1


MỤC LỤC
I. PHẦN MỞ ĐẦU ………………………………………………………. 1
1. Lý do chọn đề tài ………………………………………………………..1
2. Mục đích nghiên cứu …………………………………………………... 2
3. Đối tượng nghiên cứu …………………………………………………...3
4. Phương pháp nghiên cứu ………………………………………………..3
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM: ………………………..3
1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm ………………………………3
2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN ……………………………4
a. Thuận lợi ……………………………………………………………….. 4

với trẻ. Khi chơi làm phát triển ở trẻ nhu cầu vận động, nhu cầu tìm hiểu thế giới
xung quanh và nhu cầu giao tiếp. Ngoài ra trò chơi dân gian còn góp phần giáo
dục tinh thần đoàn kết trong cộng đồng, giáo dục các chuẩn mực xã hội và các
3


quy định trong mối quan hệ giữa tập thể cộng đồng với cá nhân trẻ thông qua
mối quan hệ giữa các vai đóng trong trò chơi và thông qua việc tuân thủ các luật
lệ chơi, quy trình chơi.
Trò chơi dân gian của trẻ mẫu giáo phần lớn là những trò chơi có lời đồng
dao, có nhịp điệu làm cho trò chơi trở nên hấp dẫn. Nhiều bài đồng dao có lời dí
dỏm, dân dã, kích thích trí tưởng tượng của trẻ, qua đó trẻ tiếp thu được ngôn
ngữ dân gian chân thực. Lời đồng dao góp phần bồi dưỡng, rèn luyện ngôn ngữ
cho trẻ và giúp trẻ nhận thức về thế giới tự nhiên và xã hội, từ đó trẻ yêu mến
thiên nhiên, cảnh vật và con người của quê hương. Chính vì vậy trò chơi dân
gian rất cần thiết được lựa chọn, giới thiệu trong nhà trường tùy theo lứa tuổi
của trẻ. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi trẻ em mà nó chứa
đựng cả một nền văn hóa của dân tộc Việt Nam, độc đáo và giàu bản sắc. Trò
chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ thơ, giúp trẻ phát triển ngôn
ngữ, vốn từ, phát triển tư duy sáng tạo mà còn giúp trẻ hiểu về các chuẩn mực
đạo đức và tình yêu quê hương đất nước.
Với mục tiêu “ Xây dựng trường học thân thiện - Học sinh tích cực”. Đưa
trò chơi dân gian vào nhà trường là điều hết sức cần thiết, góp phần rèn luyện
sức khỏe và kĩ năng ứng xử các tình huống trong cuộc sống. Trò chơi dân gian
đã đem lại cho trẻ tinh thần sảng khoái và tạo cho trẻ không khí vui tươi cởi mở,
gần gũi thân thiện nhau hơn, bởi bản chất của trò chơi dân gian là hài hước, dí
dỏm thể hiện sự tương tác khi chơi. Trò chơi dân gian thường đơn giản, dễ chơi,
vật dụng dễ tìm, không tốn tiền, dễ tổ chức. Dù trong không gian hẹp như góc
4


mạnh và có ý nghĩa sâu sắc lại đang bị mai một và lãng quên. Sự chênh lệch đó
đã trở nên nghiêm trọng và rất cần được cân bằng lại. Là một giáo viên mầm non
nên tôi luôn trăn trở, tìm tòi, nghiên cứu và sưu tầm thêm nhiều trò chơi dân gian
để đưa vào dạy trẻ. Giúp trẻ tìm lại cội nguồn văn hóa của dân tộc và giúp cho
hoạt động hàng ngày của trẻ tại trường mầm non trở nên vui tươi, hấp dẫn và
hứng thú hơn.
Vì vậy để làm được những yêu cầu đó, năm học 2017 - 2018 tôi đã chọn đề
tài: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ
mẫu giáo 5 - 6 tuổi tại trường mầm non Phan Đình Phùng”.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:

- Mục đích nghiên cứu là tìm ra các phương pháp nâng cao hiệu quả khi tổ
chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi.
- Nghiên cứu để tìm ra cách lồng ghép trò chơi dân gian vào các bài học,
các chủ đề và các thời điểm chơi trong ngày sao cho phù hợp. Giúp trẻ lĩnh hội
kiến thức một cách hứng thú và nhẹ nhàng.
- Nghiên cứu để đưa trò chơi dân gian đến với trẻ, giúp trẻ tự tin trong giao
tiếp, có kĩ năng ứng xử trong cuộc sống, tạo không khí vui tươi, cởi mở, thân
6


thiện trong trường học. Góp phần thực hiện tốt mục tiêu “ Xây dựng trường học
thân thiện - Học sinh tích cực”
- Giúp trẻ phát triển về thể lực, trí tuệ, tư duy, ngôn ngữ và các giác quan
như: Thị giác, thính giác, khứu giác. Ngoài ra còn làm phát triển ở trẻ tình yêu
quê hương, đất nước và hiểu về nét đẹp văn hóa của dân tộc Việt Nam khi trẻ
tham gia chơi các trò chơi dân gian.
3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:

Nghiên cứu một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức trò chơi dân gian

ích, thể hiện nhu cầu vui chơi, giải trí. Đồng thời nó làm cho thế giới xung
quanh trẻ trở nên đẹp hơn và tươi sáng hơn.Từ đó trẻ sẽ có tình yêu với thiên
nhiên với con người và với quê hương đất nước. Tuổi thơ của trẻ sẽ được lưu lại
những kỷ niệm đẹp đẽ nhất cùng với các trò chơi dân gian mà trẻ đã chơi. Chính
vì thế trò chơi dân gian rất cần thiết để lựa chọn và giới thiệu cho trẻ mầm non.
Đối với trẻ mầm non, vui chơi là hoạt động chủ đạo. Vì vậy cuộc sống của trẻ
không thể thiếu những trò chơi, nhờ các trò chơi mà cuộc sống của trẻ phong
phú hơn, trẻ học được nhiều điều thông qua trò chơi. Trong xã hội ngày nay,
nhiều trò chơi hiện đại đang len lỏi vào cuộc sống của trẻ, chúng ta không phủ
8


nhận là các trò chơi hiện đại đó không tốt cho trẻ mà chúng ta muốn nói rằng trẻ
phải được kết hợp giữa hiện đại và dân gian.
Với chủ trương giáo dục hiện nay trong các trường học là “Xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực”, tạo môi trường giáo dục an toàn, cởi
mở, thân thiện để học sinh phát huy hết năng lực của mình trong học tập và
trong các hoạt động khác. Đặc biệt là ở lứa tuổi mầm non, chơi là hoạt động chủ
đạo đối với trẻ “Trẻ chơi mà học, học mà chơi”. Các hình thức học của trẻ luôn
được đặt dưới dạng trò chơi để trẻ dễ tiếp thu kiến thức và phù hợp với đặc điểm
tâm sinh lý của trẻ. Trò chơi dân gian rất phong phú về thể loại và đa dạng về
hình thức. Có thể nói trò chơi dân gian là một loại trò chơi mà giúp trẻ dễ dàng
tiếp thu tri thức nhất. Nó là một di sản văn hóa quý báu của dân tộc ta. Nó được
đúc kết từ những kinh nghiệm, quá trình lao động, sinh hoạt của nhân dân ta và
nó rất dễ thuộc, dễ nhớ, dễ chơi và mang lại nhiều hiệu quả trong hoạt động học
tập, vui chơi của trẻ mầm non.
Trò chơi dân gian là phương tiện giáo dục trẻ em có thái độ đúng đắn trong
các mối quan hệ giữa con người với con người, giữa con người với thiên nhiên,
giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, là phương tiện phát triển ngôn ngữ có hiệu
quả. Khi tham gia trò chơi, trẻ được ca hát, nhảy múa, đối đáp…Qua đó vốn từ

10


trường kết hợp với hội cha mẹ học sinh đầu tư mua sắm trang thiết bị đầy đủ để
trẻ được vui chơi.
- Bản thân luôn được Ban giám hiệu nhà trường quan tâm và chỉ đạo sát sao
về chuyên môn.
- Bản thân rất thích các trò chơi dân gian và sưu tầm được rất nhiều trò chơi
dân gian đặc sắc, phù hợp với trẻ mầm non.
- Trẻ vô cùng thích thú khi chơi các trò chơi dân gian
- Hàng năm giáo viên được học các lớp bồi dưỡng chuyên đề và dự các giờ
hội thảo do phòng giáo dục tổ chức, có lồng ghép các trò chơi dân gian vào
trong các giờ học. Từ đó tôi đã tích lũy được kinh nghiệm trong việc tổ chức,
hướng dẫn trò chơi dân gian cho trẻ. Đó cũng là điều kiện để tôi được học tập,
củng cố thêm kiến thức trong chăm sóc, giáo dục trẻ.
b. Khó khăn:
- Hiện nay trò chơi dân gian trong trường mầm non đã được quan tâm
nhưng chưa nhiều.
- Khuôn viên nhà trường chật chội nên môi trường cho trẻ hoạt động trong
lớp cũng như ngoài trời còn hạn hẹp.
- Trẻ chưa thực sự được vui chơi trong một không gian thoải mái, tích cực
và chủ động.

11


- Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn kém, trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi
nhưng cũng dễ dàng từ bỏ cuộc chơi.
- Trong lớp còn một số trẻ rụt rè, nhút nhát, thiếu tự tin và không thích tham
gia vào các hoạt động tập thể.


40

Số trẻ

Tỉ lệ %

Số trẻ

Tỉ lệ %

20

50%

20

50%

6

15%

34

85%
12


Trẻ mạnh dạn tự tin khi tham gia

trò chơi.
Trẻ thể hiện tinh thần đoàn kết
khi chơi.
Trẻ biết tự tổ chức trò chơi.
Kết quả chung

40

28%

72%

Từ kết quả trên nên tôi luôn trăn trở và suy nghĩ để cải tiến nội dung,
phương pháp cho trẻ chơi với các trò chơi dân gian để hoạt động chơi đạt kết
quả cao hơn.
3. CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ SỬ DỤNG ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:

3.1. Các giải pháp:
a. Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với trẻ và bố trí thời gian,
không gia, địa điểm chơi hợp lý .
b.Chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi và thuộc lời đồng dao trước khi tổ chức cho trẻ chơi
c. Đảm bảo các nguyên tắc khi cho trẻ chơi các trò chơi dân gian.
d. Lồng ghép các trò chơi dân gian vào từng nội dung bài dạy.
e. Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với từng chủ đề.
g. Kết hợp giữa nhà trường và gia đình.
3.2. Các biện pháp:
a. Biện pháp 1: Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với trẻ và bố
trí thời gian, không gian, địa điểm chơi hợp lý.
13


Mỗi trò chơi lại có tác dụng rèn luyện và làm phát triển ở trẻ một số kỹ
năng khác nhau. Vì vậy giáo viên phải biết chuẩn bị và bố trí thời gian, không
gian hợp lý trước khi tiến hành cho trẻ chơi.
+ Trò chơi luyện tinh mắt, dẻo chân như: “Trồng nụ trồng hoa”, “Nhảy
lò cò”, “Nhảy dây”, “ Đá cầu”, “ Bắn bi”, “ Nu na nu nống”,…
Đây là những trò chơi vận động phù hợp để nâng cao hiệu quả cho trò chơi.
- Về không gian: Cần lựa chọn không gian rộng, thoáng mát, vệ sinh sạch
sẽ, an toàn để tổ chức cho trẻ tham gia chơi.
- Về thời gian: Tổ chức trong các giờ hoạt động ngoài trời và các hoạt động khác.
+ Trò chơi phát hiện sự nhanh nhẹn, khéo léo, phát huy tinh thần tập
thể như: Kéo co, rồng rắn lên mây, cướp cờ, mèo đuổi chuột….
Đây là những trò chơi vận động, giúp trẻ phát triển sự nhanh nhẹn, khéo
léo và phát huy ở trẻ tinh thần tập thể, cùng nhau hợp tác để đem lại chiến thắng.
Những trò chơi này phải bố trí không gian và thời gian phù hợp để nâng cao
hiệu quả cho trò chơi.
- Về không gian: Cần lựa chọn không gian rộng, thoáng mát, vệ sinh sạch
sẽ, an toàn để tổ chức cho các cháu tham gia chơi.
15


- Về thời gian: Tổ chức vào các buổi hoạt động ngoài trời và các hoạt
động tập thể khác như các ngày hội, ngày lễ ….

Hình ảnh: Các bé trường MN Phan Đình Phùng chơi: Cướp cờ

+ Trò chơi luyện sự phán đoán và tính toán chính xác như: Ô ăn quan, cờ
gánh, chơi chuyền.
Đây là những trò chơi luyện sự phán đoán và tính toán chính xác nên
không gian và thời gian chuẩn bị như sau:
- Về không gian: không cần không gian rộng mà chỉ cần những khoảng

Ví dụ: Khi tổ chức cho trẻ hoạt động ngoài trời với trò chơi: “Rồng rắn lên
mây”. Trò chơi này có số lượng trẻ chơi đông nên giáo viên phải chuẩn bị địa
điểm chơi rộng rãi như sân trường. Hơn nữa bản chất của trò chơi là vận động
( Thầy thuốc đuổi bắt mẹ con rồng rắn) nên yêu cầu sân chơi phải bằng phẳng,
an toàn cho trẻ.
Hay khi cho trẻ chơi trò chơi: “Ô ăn quan”, “ Chi chi chành chành” thì địa
điểm chơi không cần rộng rãi. Chỉ cần những góc nhỏ hoặc lối đi nhỏ, đủ cho
hai hoặc 4 đến 5 trẻ ngồi chơi là được. Các góc nhỏ đó như là các góc chơi trong
lớp hay hành lang lớp học ...
Như vậy: Mỗi trò chơi cần một không gian chơi phù hợp và mỗi trò chơi
cần chơi ở một thời điểm khác nhau. Vì vậy giáo viên phải lên kế hoạch và sắp
xếp sao cho phù hợp thì mới phát huy được hiệu quả của trò chơi. Trước khi tổ
chức trò chơi, giáo viên phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về địa điểm chơi, dọn địa
điểm chơi sạch sẽ, bằng phẳng. Nếu trò chơi cần vẽ hình để quy định luật chơi
thì phải vẽ trước khi tổ chức trò chơi.

Hình ảnh: Các bé trường MN Phan Đình Phùng chơi: Rồng rắn lên mây.
18


b. Biện pháp 2: Chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi và thuộc lời đồng dao trước
khi tổ chức cho trẻ chơi.
+ Chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi:
Đồ dùng, đồ chơi của trò chơi dân gian rất phong phú và mang đặc thù riêng
biệt, mỗi trò chơi cần một loại đồ dùng khác nhau. Mỗi trò chơi có một hoặc
nhiều loại đồ dùng đồ chơi tương ứng mà thiếu nó thì trò chơi không thể tiến
hành được.
Ví dụ như trò: “ Ô ăn quan” thì phải chuẩn bị các hạt sỏi và vẽ sơ đồ của trò
chơi. Hay trò chơi “ Chuyền thẻ” đòi hỏi phải có 10 que chuyền và một đồ vật có
dạng khối cầu như quả bóng, quả bưởi non…Trò chơi “ Kéo co” không thể diễn

Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì
vậy, tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian
trước khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: hoạt
động chiều, hoạt động ngoài trời… Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức
cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng
thú và tích cực tham gia chơi.
c. Biện pháp 3: Đảm bảo các nguyên tắc khi cho trẻ chơi các trò chơi dân gian.
+ Nguyên tắc 1: Trẻ nắm được tên trò chơi, nội dung chơi và luật chơi.
- Tên trò chơi có tác dụng gây hứng thú cho trẻ khi chơi: vì vậy phải đảm
bảo tất cả trẻ phải nắm được tên của trò chơi.
- Mỗi trò chơi phải có luật chơi. Vì vậy trẻ phải nắm chắc luật chơi thì mới
có thể tham gia chơi được.
+ Nguyên tắc 2: Bảo đảm phát huy tính tích cực, sáng tạo và khuyến khích
tất cả trẻ tham gia trò chơi.
Một ưu thế của trò chơi dân gian là đa số các trò chơi không giới hạn số
người chơi. Vì vậy tôi luôn khuyến khích, động viên tất cả các trẻ tham gia chơi,
càng đông càng vui.
Ví dụ: Trò chơi “ Bịt mắt bắt dê”, mỗi khi có một người vào thêm, vòng chỉ
rộng ra một chút chứ trò chơi không thay đổi. Hay trò chơi “ Rồng rắn lên mây”
thì thêm một người, “ cái đuôi” sẽ dài ra một chút và tất cả mọi người đều được
chơi, được chạy như nhau. Những trò chơi “ Thả đỉa ba ba”, “ Chi chi chành
chành”, “ Nhảy lò cò”, “Nhảy dây”… cũng tương tự như vậy. Trong khi chơi,
mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu trẻ nào chơi không đúng luật, chen lấn các
20


bạn khác sẽ bị tập thể phê bình, loại trừ bằng cách không cho chơi một số lần
chơi. Qua đó tinh thần tập thể của các trẻ được nâng lên rất nhiều.
+ Nguyên tắc 3: Đảm bảo tổ chức trò chơi tự nhiên, không gò ép.
Khi tổ chức các trò chơi tôi thường giúp các cháu tham gia một cách tự

gian vào nội dung bài học, nhằm gây hứng thú cho trẻ và để nội dung bài học
được mềm dẻo hơn. Từ đó chất lượng giờ học sẽ được nâng lên. Mỗi bài dạy tôi
chọn một trò chơi phù hợp. Trò chơi phải đảm bảo có tính lô gich với bài học.
- Đối với môn toán:
Giáo viên có thể lựa chọn các trò chơi dân gian sao cho phù hợp với nội
dung của từng bài học và có sự hòa quyện, lô gich và gây được hứng thú cho trẻ.

22


Ví dụ : Khi cho trẻ học đề tài: Chia 9 đối tượng thành hai phần. Tôi đã cho
trẻ áp dụng trò chơi “Tập tầm vông”, trẻ đọc bài đồng dao, sau đó chia đồ vật có
số lượng 9 thành 2 phần vào 2 tay theo yêu cầu của cô. Ví dụ: Hãy chia sao cho
một tay có số lượng là 5, vậy tay còn lại có số lượng là bao nhiêu ?
Hay khi dạy trẻ bài: Xác định vị trí phía trên, phía dưới, phía trước, phía
sau của đối tượng (có sự định hướng) thì sẽ cho trẻ chơi trò chơi “Lò cò đá lỗ”
để xác định các hướng của đối tượng.
Hoặc bài: Xác định phía phải, phía trái của đối tượng ( có sự định hướng)
thì sẽ cho trẻ chơi trò chơi “Ấp trứng, đập vỡ trứng”.
Trò chơi: “ Chuyền thẻ” là một trò chơi giúp trẻ củng cố về số lượng trong
phạm vi 10 và tạo nhóm trong phạm vi 10. Trẻ nhóm các nhóm theo trật tự từ
thấp đến cao, bắt đầu từ bàn một “cái mốt, cái mai, cái trai, cái hến…” sau đó là
nhóm có số lượng hai như: “ đôi tôi, đôi chị, đôi cành thị, đôi cành na…”, nhóm
số lượng là 3 như: “ba lá đa, ba lá đề…”.
- Với môn khám phá khoa học và môn văn học:
Ở hai môn học này thì giáo viên phải chọn các trò chơi nhằm phát triển
nhận thức và phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Các trò chơi như: “Giã chày một”, “ Dệt vải”, “Rồng rắn”...
Khi lựa chọn các trò chơi cần đáp ứng được các tiêu chí như phát triển nhận
thức cho trẻ, phát triển ngôn ngữ, cung cấp cho trẻ các kỹ năng như: hoạt động

Đây là hình thức chơi hát đối hoặc như trò chơi gọi điện thoại.

24


Hay cho trẻ chơi các trò chơi để trẻ được luyện giọng hát và tai nghe như
trò chơi: “ Tập tầm vông”, “ Dệt vải”…
- Đối với môn giáo dục thể chất:
Ở môn học này nên lựa chọn các trò chơi vận động nhằm rèn luyện cho trẻ có
thân thể khoẻ mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ phải mạnh
mẽ, nhanh chân, nhanh mắt, nhanh miệng. Trẻ phải có sức khỏe mới có thể vui
chơi và ngược lại vui chơi giúp cho trẻ thêm khỏe mạnh và năng động.
Các trò chơi dân gian được lựa chọn để trẻ chơi trong hoạt động giáo dục thể
chất là: Rồng rắn lên mây, Kéo co, Ô tô về bến, Lộn cầu vồng, đi cầu đi quán,
dung dăng dung dẻ ...
- Đối với hoạt động góc:
Giờ hoạt động góc là giờ trẻ được chơi ở các góc trong lớp và trẻ được tự
chọn góc chơi mà trẻ thích. Trò chơi dân gian được chọn để trẻ chơi hoạt động
góc là những trò chơi theo nhóm nhỏ và trong không gian hẹp như: “ Ô ăn
quan”, “ Chuyền thẻ”, “Rải ranh”, “Kéo cưa lửa xẻ”, “ Nu na nu nống” ... Trò
chơi được chọn phải phù hợp với chủ đề đang thực hiện hoặc phù hợp với nội
dung đề tài trẻ đang học.
Ví dụ: Với chủ đề: Nghề nghiệp thì cho trẻ hoạt động góc với trò chơi
“ Kéo cưa lừa xẻ”
Hoặc: Khi cho trẻ ôn lại số lượng trong phạm vi 5 thì cho trẻ hoạt động góc
với trò chơi “ Ô ăn quan”
25