Ngữ văn 12 Tr ờng
THPT Kim Xuyên
Ngày soạn:
Ngày dạy:
Tiết số:
Khái quát văn học Việt Nam từ cách mạng
tháng tám năm 1945 đến hết thế kỉ XX
A. Mục tiêu bài học:
Giúp HS
- Nắm đợc một số nét tổng quát về các chặng đờng phát triển, những thành tựu
chủ yếu và những đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam từ cách mạng tháng 8 năm
1945 đến năm 1975 và những đổi mới bớc đầu của văn học Việt Nam giai đoạn từ
1975, nhất là từ 1986 đến hết thế kỉ XX
- Rèn kĩ năng tổng hợp, khái quát hệ thống hóa các kiến thức đã học về văn học
Việt Nam từ cách mạng tháng tám năm 1945 đến hết thế kỉ XX
B. Phơng tiện thực hiện:
GV; SGK, SGV, giỏo ỏn, ti liu tham kho
HS: SGK, ti liu tham kho..
C. Cách thức tiến hành
- Hs chuẩn bị đọc kĩ sgk và trả lời các câu hỏi gợi ý của sách
- Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phơng pháp: đọc sáng tạo,
gợi tìm, tái hiện, thuyết trình, kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các
câu hỏi.
D. Tiến trình dạy học
1. n nh t chc lp:
2. Kim tra bi c:
3. Bi mi:
Hoạt động của GV & HS Nội dung cần đạt
Hoạt động 1
- Hs làm việc với SGK, mục I/
tr3

đến 1975 phát triển qua mấy
chặng? Thành tựu cơ bản của
mỗi chặng?
- Gv phát vấn
- Hs trả lời
- Gv gợi ý :
(?) Chủ đề bao trùm của văn học
trong giai đoạn kháng chiến
chống Pháp?
(?) Thành tựu cơ bản của từng
thể loại?
- Hs lần lợt trình bày, kể tên một
số tác phẩm tác giả tơng ứng với
từng thể loại
- GV tổng hợp, chuẩn kiến thức
Hoạt động 3
(?) Đặc điểm chung của văn học
giai đoạn này?
(?) Thành tựu cơ bản của từng
thể loại?
- Gv phát vấn
- Hs trả lời
Quốc
2- Quá trình phát triển và những thành tựu chủ
yếu
2.1- Chặng từ năm 1945 đến năm 1954:
- Một số tác phẩm trong những năm 1945 đến 1946
đã phản ánh đợc không khhí hồ hởi, vui sớng đặc
biệt của nhân dân ta khi đất nớc vừa giành đợc độc
lập

- Văn xuôi mở rộng đề tài,bao quát đợc khấ nhiều
vấn đề, nhiều phạm vi của hiện thực đời sống
+ Một số tác phẩm khai thác đề tài kháng chiến
chống thực dân Pháp: Sống mãi với thủ đô -
Nguyễn Huy Tởng; Cao điểm cuối cùng - Hữu
Gv: Nguyễn Chí Thức
2
Ngữ văn 12 Tr ờng
THPT Kim Xuyên
(?) Văn học chặng đờng những
năm kháng chiến chống Mĩ có gì
đổi mới so với hai giai đoạn
trên?
(?) Chủ đề bao trùm của văn học
trong giai đoạn này?
- Hs làm việc theo Sgk
- GV định hớng những ý cơ bản
- Hs kể tên một số tác phẩm
(?) Thơ ca thời kì này có gì đặc
biệt?
Mai; Trớc giờ nổ súng - Lê Khâm
+ Một số tác phẩm khai thác đề tài hiện thực cuộc
sống trớc cách mạng tháng 8: Tranh tối tranh
sáng- Nguyễn Công Hoan; Mời năm- Tô Hoài;
Vỡ bờ - Nguyễn Đình Thi; Cửa biển- Nguyên
Hồng
+ Một số tác phẩm viết về đề tài công cuộc xây
dựng XHCN: Sông Đà- Nguyễn Tuân; Mùa
lạc Nguyễn Khải
- Thơ ca phát triển mạnh mẽ. Tiêu biểu nh: Gió

của một thế hệ nhà thơ trẻ thời kì chống Mĩ: Phạm
Tiến Duật, Nguyễn Khoa Điềm, Lê Anh Xuân, Lu
Quang Vũ, Bằng Việt, Xuân Quỳnh, Thanh Thảo,
Hữu Thỉnh .....
- Kịch cũng có những thành tựu đáng ghi nhận. Các
vở kịch gây đợc tiếng vang nh: Quê hơng Việt
Gv: Nguyễn Chí Thức
3
Ngữ văn 12 Tr ờng
THPT Kim Xuyên
- Gv dựa vào Sgk, hớng dẫn hs
nắm đợc những nét cơ bản về
văn học vùng địch tạm chiếm
(?) Anh chị hiểu thế nào là văn
học vùng đich tạm chiếm? Đặc
điểm chung ?
Hoạt động 4
- Hs làm việc với Sgk
- Gv định hớng khái quát những
ý chính
- Phơng pháp: Gv phát vấn- Hs
trả lời
(?) Tại sao có thể nói Nền văn
học chủ yếu vận động theo hớng
cách mạng hóa, gắn bó sâu sắc
với vận mệnh chung của đất nớc
là đặc điểm bản chất của văn học
1945-1975?
(?) Anh chị hiểu thế nào là xu h-
ớng cách mạng hóa văn học?

một chiến sĩ
- Khuynh hớng t tởng chủ đạo của nền văn học mơí
là t tởng cách mạng, văn học trớc hết phải phục vụ
cách mạng, ý thức công dân của ngời nghệ sĩ đợc đề
cao
- Hiện thực đời sống cách mạng trở thành nguồn
cảm hứng nghệ thuật cho nhà văn Văn nghệ phụng
sự kháng chiến nhng chính kháng chiến đem đến
cho văn nghệ một sức sống mới. Sắt lửa mặt trận
đang đúc nên văn nghệ mới của chúng ta ( Nguyễn
Đình Thi)
** Quá trình vận động cuả văn học ăn nhịp với từng
chặng đờng lịch sử của dân tộc, theo sát từng nhiệm
vụ chính trị của đất nớc
- Đề tài về tổ quốc là đề tài xuyên suốt trong các
sáng tác
- Chủ nghĩa xã hội cũng là một đề tài lớn của văn
Gv: Nguyễn Chí Thức
4
Ngữ văn 12 Tr ờng
THPT Kim Xuyên
(?) Anh/ chị hiểu thế nào là đại
chúng? Tại sao nói nền văn học
VN từ 1945-1975 là nền văn học
hớng về đại chúng?
- Hs suy nghĩ độc lập trả lời
- Gv tổng hợp
(?) Khuynh hớng sử thi của văn
học VN từ 1945- 1975 thể hiện ở
những phơng diện nào?

- Con ngời chủ yếu đợc khám phá ở bổn phận,trách
nhiệm, nghĩa vụ công dân, ở lẽ sống lớn và tình
cảm lớn
- Lời văn thờng mang giọng điệu ngợi ca, trang
trọng và đẹp một cách tráng lệ hào hùng
* Cảm hứng lãng mạn là cảm hứng khẳng định cái
tôi đày tình cảm, cảm xúc và hớng tới lí tởng. Cảm
hứng lãng mạn của văn học VN từ 1945- 1975 thể
hiện trong việc khẳng định phơng diện lí tởng của
cuộc sống mới và vẻ đẹp cảu con ngời mới, ca ngợi
chủ nghĩa anh hùng cách mạng và tin tởng vào tơng
lai tơi sáng của dân tộc
- Cảm hứng lãng mạn dã nâng đỡ con ngời Vnam có
thể vợt qua mọi thử thách trong máu lửa chiến
tranh...cho nên họ đi vào nơi ma bom bẫo đạn mà
vui nh đi trẩy hội: Xẻ dọc trờng Sơn đi cứu nớc mà
lòng phơi phới dậy tơng lai ( Tố Hữu) , đờng ra
trận mùa này đẹp lắm( Phạm Tiến Duật)
- Cảm hứng lãng mạn trở thành cảm hứng chủ đạo
không chỉ trong thơ mà trong tất cả các thể loại
khác.
* * Khuynh hớng sử thi kết hợp với cảm hứng lãng
mạn làm cho văn học giai đoạn này thấm nhuần tinh
thần lạc quan, đồng thời đáp ứng đợc yêu cầu phản
Gv: Nguyễn Chí Thức
5
Ngữ văn 12 Tr ờng
THPT Kim Xuyên
Hoạt động 5
(?) Căn cứ vào hoàn cảnh lịch sử,

đề xớng và lãnh đạo, kinh tế nớc ta từng bớc chuyển
sang kinh tế thị trờng, văn hóa nớc ta có điều kiện
tiếp xúc với nền văn hóa của nhiều nớc trên thế giới.
Văn học dịch, báo chí và các phơng tiện truyền
thông khác phát triển mạnh mẽ. Đất nớc bớc vào
công cuộc đổi mới, thúc đẩy nền văn học cũng đổi
mới phù hợp với nguyện vọng của nhà vănvà ngời
đọc cũng nh quy luật phát triển khách quan của nền
văn học
2- Những biến chuyển và một số thành tựu ban
đầu
- Từ sau 1975, thơ không tạo đợc sự hấp dẫn lôi
cuốn nh ở giai đoạn trớc. Tuy nhiên cũng có những
tác phẩm tạo đợc sự chú ý của ngời đọc
+ Chế Lan Viên từ lâu vẫn âm thầm đổi mới thơ ca,
điều ấy thể hiện rõ qua tập Di cảo thơ
+ Những cây bút thuộc thế hệ chống Mĩ cứu nớc vẫn
tiếp tục sáng tác
+ Trờng ca nở rộ
+ Một số tập thơ ra đời tạo ra tiếng vang, gây đợc sự
chú ý: Tự hát- Xuân Quỳnh; Ng ời đàn bà ngồi
đan- ý Nhi, ánh trăng Nguyễn Duy...
+ Những cây bút xuất hiện sau 1975 ngày càng
nhiều đang từng bớc tự khẳng định mình ( Phùng
Khắc Bắc Một chấm xanh ; Nguyễn Quang
Thiều- Sự mất ngủ của lửa ; Y Phơng Tiếng hát
tháng giêng
- Từ sau năm 1975, văn xuôi có nhiều khởi sắchơn
thơ ca. Một số cây bút đã bộc lộ ý thức đổi mới cách
viết về chiến tranh, cách tiếp cận hiện thực đời sống

chân ai Chiều chiều của Tô Hoài
- Từ sau năm 1975, kịch nói phát triển mạnh mẽ,
những vở kịch nh Hồn Trơng Ba da hàng thịt của
Lu Quang Vũ, Mùa hè ở biển của Xuân Trình là
những vở tạo đợc sự chú ý
=> Nh vậy từ năm 1975 và nhất là từ 1986, văn học
VN từng bớc chuyển sang giai đoạn đổi mới. Văn
học vận động theo xu hớng dân chủ hóa, mang tính
nhân bản và nhân văn sâu sắc. Văn học phát triển
đa dạng hơn về đề tài, chủ đề, phong phú mới mẻ
hơn về mặt thủ pháp nghệ thuật, cá tính sáng tạo của
nhà văn đợc phát huy. Văn học đã khám phá con
ngời trong những mối quan hệ đa dạng và phức tạp,
thể hiện con ngời ở nhiều phơng diện đời sống, kể
cả đời sống tâm linh. Cái mới của văn học giai đoạn
này là tính chất hớng nội, đi vào hành trình tìm
kiếm những cái bên trong, quan tâm nhiều hơn đến
số phận cá nhân trong những hoàn cảnh phức tạp đời
thờng. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực và
những tìm tòi đúng hớng cũng nảy sinh những
khuynh hớng tiêu cực, những biểu hiện quá đà thiếu
lành mạnh. Văn học có xu hớng nói nhiều tới mặt
trái xã hội, ít nhiều có khuynh hớng bạo lực
III- Kết luận:
- Văn học từ 1945 đến hết 1975 đã kế thừa và phát
huy những truyền thống t tởng lớn của văn học dân
tộc. Văn học giai đoạn này cũng đạt đợc nhiều
thành tựu về mặt nghệ thuật
Gv: Nguyễn Chí Thức
7

2. K nng:
- Vn dng tng hp cỏc thao tỏc ngh lun trong vn ngh lun
- Nắm đợc cách viết bài nghị luận về một t tởng, đạo lí, trớc hết là kĩ năng tìm
hiểu đề và lập dàn ý
3. Thỏi :
T duy khoa hc, nõng cao kin thc xó hi
B. PHNG TIN THC HIN:
GV: SGK, SGV, giỏo ỏn, ti liu..
HS: SGK, ti liu, v ghi
C. CCH THC TIN HNH:
- Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo phơng pháp đàm thoại kết hợp với các hình
thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi.
D. TIN TRèNH DY HC:
1. n nh t chc lp: 12C2:
2. Kim tra bi c:
Quỏ trỡnh phỏt trin v nhng thnh tu ca VHVN t CM Thỏng Tỏm 1945
n ht TKXX
3. Bi mi:
Hoạt động của GV & HS Nội dung cần đạt
Hoạt động 1
- Hs làm việc với SGK
- Gv định hớng Hs theo những
câu hỏi của sgk
(?) Câu hỏi của Tố Hữu nêu lên
vấn đề gì ?
(?) Với thanh niên, học sinh
ngày nay sống thế nào đợc coi là
sống đẹp? Để sống đẹp con ng-
ời cần rèn luyện những phẩm
chất nào?

- Hs làm việc theo nhóm, trao
đổi thảo luận
- Đại diện các nhóm trình bày
- Gv định hớng bằng những câu
hỏi gợi mở
- Gv nhận xét tổng hợp
+ Trng tõm: Bn lun v l
sng
+ Thao tỏc: Bỡnh lun
Hoạt động 2
- Gv hớng dẫn Hs lập dàn ý theo
gợi ý của Sgk
- Hs làm việc theo nhóm nhỏ,
mỗi bàn là một nhóm
- Gv quan sát, định hớng
Hoạt động 3
- Gv hớng dẫn hs sơ kết,nêu hiểu
biết về nghị luận xã hội nói
chung, cách làm bài nghị luận
về một t tởng, đạo lí nói riêng
- Gv phát vấn
- Hs lần lợt phát biểu
Hoạt động 4
- Hs đọc ghi nhớ sgk / tr 21
- Gv hớng dẫn Hs luyện tập
- Hs chia nhóm, thảo luận, trao
đổi, bàn bạc
- Gv quan sát theo dõi định hớng
con ngời. Bài viết có thể hình thành 4 nội dung để
trả lời câu hởi của Tố Hữu: lí tởng đúng đắn; Tâm

dũng cảm, chăm chỉ, cần cù, thái độ hòa nhã, khiêm
tốn, thói ích kỉ, ba hoa, vụ lợi...); về các quan hệ gia
đình ( tình mẫu tử, tình anh em..); về quan hệ xã
hội( tình đồng bào, tình thầy trò, tình bạn...) và về
cách ứng xử, những hành động của mỗi ngời
trong cuộc sống....
- Các thao tác lập luận cơ bản thờng đợc sử dụng
trong kiểu bài này là : giải thích, chứng minh, phân
tích, so sánh, bác bỏ, bình luận.
III- Luyện tập
1- Bài tập 1: sgk/ tr 21
a- Vấn đề mà Gi.Nê- ru bàn luận là phẩm chất văn
hóa trong nhân cách của mỗi con ngời. Căn cứ vào
nội dung cơ bản và một số từ ngữ then chốt, ta có
Gv: Nguyễn Chí Thức
10
Ngữ văn 12 Tr ờng
THPT Kim Xuyên
- c sc trong cỏch din t:
+ Dựng cõu nghi vn thu hỳt
+ Lp cỳ phỏp v phộp th
+ Din dch Quy np
- Gv hớng dẫn Hs dựa vào gợi ý
của sgk để xây dựng dàn ý cho
bài tập 2
- Hs làm bài tập tại nhà
thể đặt tên cho văn bản đó: Thế nào là con ngời có
văn hóa Một trí tuệ có văn hóa , Vn húa v s
khụn ngoan ca con ngi
b- Để nghị luận, tác giả đã sử dụng các thao tác lập

+ To nim lc quan v t do trong hnh ng
c) Thỏi : tỏn thnh
d) Lớ tng ca cỏ nhõn v con ng phn u
cho lớ tng y.
Khụng ngng hc tp, tu dng v hnh ng.
4. Cng c:
- Hs đọc ghi nhớ sgk
5. Dn dũ:
- Gv dặn dò, hớng dẫn Hs chuẩn bị bài: Tuyên ngôn độc lập
Gv: Nguyễn Chí Thức
11
Ng÷ v¨n 12 Tr êng
THPT Kim Xuyªn
- Gv rót kinh nghiƯm bµi d¹y
Ngµy d¹y: 06/09/2008 Tại lớp: 12C2
TiÕt 4:
Tuyªn ng«n ®éc lËp
- Hå chÝ Minh-
PHẦN MỘT: TÁC GIẢ
A. Mơc tiªu bµi häc:
Gióp HS
1. Kiến thức:
- HiĨu ®ỵc nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vỊ sù nghiƯp v¨n häc, quan ®iĨm s¸ng t¸c vµ
nh÷ng ®Ỉc ®iĨm c¬ b¶n trong phong c¸ch nghƯ tht cđa Hå ChÝ Minh
- ThÊy ®ỵc gi¸ trÞ nhiỊu mỈt vµ ý nghÜa to lín cđa b¶n “ Tuyªn ng«n ®éc lËp”
- HiĨu ®ỵc vỴ ®Đp t tëng vµ t©m hån t¸c gi¶ qua b¶n “ tuyªn ng«n ®éc lËp”
2. Kĩ năng:
HS trªn c¬ së bµi kh¸i qu¸t biÕt vËn dơng cã hiƯu qu¶ vµo viƯc ®äc hiĨu c¸c t¸c
phÈm v¨n häc cđa Hå ChÝ Minh
3. Thái độ:

Gv: Ngun ChÝ Thøc
12
Ng÷ v¨n 12 Tr êng
THPT Kim Xuyªn
-Bản thân?
Ho¹t ®éng 2
- Hs lµm viƯc víi sgk
- Gv híng dÉn Hs trao ®ỉi th¶o
ln
- Hs cư ®¹i diƯn tr×nh bµy
- Gv tỉng hỵp nhÊn m¹nh ý chÝnh
(?) Những điểm chính trong
quan điểm sáng tác?
(Nhiệm vụ, đối tượng phục vụ
và yêu cầu đối với văn chương)
(?) Bác đặt ra yêu cầu gì với Tp
văn chương và người nghệ só?
(HS trả lời câu hỏi Viết như thế
nào? Nội dung? Hình thức?)
Ho¹t ®éng 3
(?) Sự ngiệp VH của HCM gồm
mấy bộ phận?
(?) Mục đích viết văn chính
luận? Tp chính?
- GV yêu cầu HS nêu giá trò
từng Tp (dựa vào Sgk).
- Bản án chế độ TD Pháp?
- Tuyên ngôn độc lập?...
- H/s dùa vµo sgk tr×nh bµy
II- Sù nghiƯp v¨n häc:

a- V¨n chÝnh ln:
- Mơc ®Ých ®Êu tranh chÝnh trÞ , tiÕn c«ng trùc diƯn
kỴ thï, thøc tØnh vµ gi¸c ngé qn chóng hc thĨ
hiƯn nh÷ng nhiƯm vơ c¸ch m¹ng cđa d©n téc qua
nh÷ng chỈng ®êng lÞch sư
- Tiªu biĨu nhÊt cho v¨n chÝnh ln cđa ngêi ë giai
®o¹n nµy lµ
+ B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p“ ” – 1925
+ “Tuyªn ng«n ®éc lËp - ” 1945
Gv: Ngun ChÝ Thøc
13
Ng÷ v¨n 12 Tr êng
THPT Kim Xuyªn
(?) Kể tên một số Tp truyện,
ký? (?) Bút pháp truyện & ký
của HCM có gì đặc sắc?
- (HS dựa vào Sgk khái quát
đặc điểm truyện & ký)
- GV nói thêm: Ở mỗi Tp đều
có tư tưởng riêng hấp dẫn sáng
tỏ, ý tưởng thâm thúy, chất trí
tuệ toả trong hình tượng.
(?)Những tập thơ chính? Thơ
HCM có đặc điểm gì?
- HS dựa vào Sgk nêu tên và
giá trò một số tập thơ.
- GV dựa vào Sgk diễn giảng
thêm.
Ho¹t ®éng 4
(?) Nét nổi bật trong phong

- Đặc điểm:
+ Hàm súc-linh hoạt.
+ Bình dò-sâu sắc.
+ Trữ tình CM + anh hùng ca.
+ Cổ điển + hiện đại.
=> Nỉi bËt trong th¬ HCM lµ h×nh ¶nh nh©n vËt tr÷
t×nh mang nỈng “nçi níc nhµ” mµ phong th¸i vÉn
ung dung, t©m hån lu«n hßa hỵp víi thiªn nhiªn....
3- Phong c¸ch nghƯ tht:
- Phong c¸ch nghƯ tht cđa HCM ®éc ®¸o, ®a
d¹ng
- Phong c¸ch nghƯ tht cđa HCM tríc hÕt b¾t
ngn tõ trun thèng gia ®×nh vµ hoµn c¶nh sèng,
ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cïng c¸ tÝnh cđa ngêi....
- Phong c¸ch nghƯ tht cđa HCM cßn ®ỵc h×nh
thµnh do quan ®iĨm cđa ngêi vỊ s¸ng t¸c v¨n häc....
- Nh×n chung mçi thĨ lo¹i v¨n häc, tõ v¨n chÝnh
ln, trun kÝ ®Õn th¬ ca, HCM ®Ịu t¹o ®ỵc nh÷ng
Gv: Ngun ChÝ Thøc
14