Sáng kiến kinh nghiệm
Đề tài: Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mầm non 5-6 tuổi
vùng dân tộc thiểu số trường mầm non Hoa Pơ Lang

I. Phần mở đầu:
I.1. Lý do chọn đề tài.
Trẻ em là niềm vui, niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của mỗi
dân tộc. "Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai".Chăm sóc và giáo dục trẻ ngay từ
khi còn nhỏ là vô cùng quan trọng trong sự nghiệp chăm lo, đào tạo và bồi
dưỡng thế hệ trẻ trở thành con người của thế kỉ 21."Chẳng có một tâm hồn nào
có thể tỏa bóng yêu thương mà lại không bắt rễ từ một hạt giống đã ươm sâu
lòng nhân ái''.
Trong tất cả các hoạt động của trẻ, hoạt động vui chơi giữ vai trò chủ đạo,
thông qua các trò chơi trẻ thỏa mãn nhu cầu vui chơi của mình. Hiểu được tầm
quan trọng của việc tổ chức các trò chơi dân gian là một điều cần thiết và rất có ý
nghĩa. Trò chơi dân gian được tổ chức từ đời này sang đời khác và nó cũng là
một nguồn di sản quý báu của dân tộc việt nam, được hình thành qua những quá
trình lao động và sinh hoạt của con người việt xưa.
Qua những trò chơi dân gian nó giúp trẻ mở ra thế giới tuổi thơ của mình
sinh động và đẹp hơn. Ở trò chơi ngoài giúp trẻ vui chơi, giải trí mà nó còn giúp

1


trẻ tìm hiểu và khám phá thế giới xung quanh. Đó chính là bản sắc văn hóa của
con người việt nam.
Việc đưa trò chơi dân gian vào trường học mang một ý nghĩa thiết thực,
nó không chỉ góp phần rèn luyện sức khỏe mà còn giúp trẻ phát triển kĩ năng
sinh hoạt, làm việc theo nhóm. Tuy nhiên qua quá trình thực hiện, tôi thấy giáo
viên hiện nay chưa thật sự chú ý nhiều đến việc tìm kiếm các biện pháp tổ chức
trò chơi nhân gian phong phú, đa dạng và phù hợp.

+ Phương pháp thực tiễn
II. Phần nội dung
II.1. Cơ sở lý luận
- Vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ mầm non, thông qua hoạt động vui
chơi trẻ được phát triển nhân cách một cách toàn diện, vì vậy, tổ chức trò chơi
cho trẻ là một việc cần thiết, đặc biệt là trò chơi dân gian.

3


- Trong những năm gần đây xã hội rất quan tâm tới bậc mầm non, đã có
nhiều chương trình hỗ trợ nhằm giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt nhân
cách và nhận thức.
- Nhưng thực tế hiện nay có rất nhiều trò chơi cho trẻ em. Không thể phủ
nhận những trò chơi hiện đại cũng giúp trẻ phát triển nhưng mặt trái lại của nó
chưa dược kiểm soát chặt chẽ. Những trò chơi dân gian đơn giảm mà sinh động,
thiết thực, gần gũi, có thể chơi ở mọi lúc, mọi nơi lại không tốn kém sẽ tạo cơ
hội cho trẻ được vui chơi và phát triển về nhiều mặt.
II.2.Thực trạng
Năm học 2015-2016 tôi được phân công chủ nhiệm lớp lá 1 phân hiệu
Buôn Dur I: Tổng số học sinh 29, dân tộc 20, nữ: 13, nữ dân tộc: 8. từ những
điều trên có những thuận lợi và khó khăn như sau:
a. Thuận lợi- khó khăn
- Thuận lợi
+ Được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường trong công tác chuyên
môn.
+Bản thân giáo viên có trình độ chuyên môn, nhiệt tình trong công tác.
- Khó khăn
+ Đa số cá cháu là dân tộc thiểu số.
+ Nhiều trẻ còn rất nhút nhát, chưa biết thể hiện suy nghĩ bằng lời nói.

* Mặt mạnh
- Được sự quan tâm của ban lãnh đạo nhà trường, nhân viên và đặc biệt là
sự giúp đỡ của các đồng nghiệp
- Trẻ có ăn bán trú học tạo điều kiện cho trẻ học 2 buổi trên ngày.
- Giáo viên yêu nghề, mến trẻ, nhiệt tình, khắc phục mọi khó khăn trong
công tác.
* Mặt yếu
- Lớp nằm trong địa bàn khó khăn thuộc vùng nông thôn, nhận thức của
phụ huynh về giáo dục mầm non chưa cao và khả năng nhận thức, ngôn ngữ
tiếng việt, sự linh hoạt của học sinh có một số hạn chế.
- Phòng học được xây dựng nhiều năm về trước đã xuống cấp và chưa
đúng với yêu cầu của phòng giáo dục. Sân chơi còn chưa đảm bảo cho trẻ khi tổ
chức các trò chơi mang tính chất tĩnh…
- Đồ dùng đồ chơi chưa đủ số lượng với số lượng trẻ than gia chơi, chưa
đẹp, chưa bền, chưa hấp dẫn lôi cuốn trẻ.
d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động
Nhận rõ được tầm quan trọng chính vì vậy:
-Bản thân tôi phải làm tốt công tác tuyên truyền với phụ huynh và các tầng
lớp trong xã hội. Sưu tần những trò chơi dân gian mang bản sắc văn hóa việt.
- Làm tốt công tác xây dựng kế hoạch năm, kế hoach tháng, kế hoạch chủ
đề, kế hoạch tuần, kế hoạch của một ngày tích hợp.
6


- Làm tốt công tác giáo viên chủ nhiệm lớp.
- Luôn nâng cao trình độ chuyên môn – nhận thức chính trị.
- Luôn có tinh thần đoàn kết, chấp hành mọi chủ trương, chỉ thị, sự điều
hành của lãnh đạo, luôn có sự giao lưu, trao đổi giữa các đồng nghiệp với nhau,
nhân viên trong trường.
e.

- Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn hạn chế: trẻ dễ dàng tham
gia chơi, nhưng cũng dễ dàng bỏ cuộc.
- Qua cuộc khảo sát đầu năm kết quả đạt được như sau:
+ Tổng số trẻ được khảo sát : 29
Trẻ yêu thích, hứng thú tham gia trò chơi dân gian
Hiểu biết về trò chơi dân gian
Trẻ tự tổ chức trò chơi dân gian
Phát triển thể lực
Tinh thần đoàn kết- ý thức tập thể

10/29 – 34,4%
8/ 29 – 27,5%
5/29 – 17,2%
15/29 – 51,7%
11/29 – 37,9

II.3. Giải pháp, biện pháp:
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
- Giúp trẻ phát triển toàn diện các lĩnh vực: nhận thức, ngôn ngữ, tình
cảm- kĩ năng xã hội, thẩm mỹ để hình thành những yếu tố đầu tiên về nhân
cách , kĩ năng sống .
- Tạo cơ hội cho trẻ tham gia vào các trò chơi dân gian.
8


- Lưu giữ bản sắc văn hóa người việt.
- Sử dụng trong các môn học một cách hấp dẫn, lôi cuốn và hiệu quả nhất.
- Giúp giáo viên lên tiết dạy nhẹ nhàng và hấp dẫn hơn .
- Phối hợp với phụ huynh sưu tầm các trò chơi dân gian để các trò chơi
ngày càng phong phú hơn.

phương, hoàn cảnh cụ thể. Do vậy giáo viên cũng cần linh hoạt và sáng tạo trong
các trò chơi để phù hợp với từng lớp học, lứa tuổi của trẻ mà vẫn đảm bảo luật
chơi không ảnh hưởng đến ý nghĩa của trò chơi. Ví dụ như trò chơi‘ chơi
chuyền” que có thể bằng tre, bằng gỗ hay bất cứ que gì thẳng, tròn, nhẵn dài
khoảng 20 cm. Hòn chuyền có thể là quả bóng nhỏ hay hòn sỏi, hay một quả gì
đó to vừa gọn trong lòng bàn tay trẻ…….
* Địa điểm
- Việc chuẩn bị địa điểm rất quan trọng có trò chơi chỉ cần không gian nhỏ
vì trò chơi ít người và mang tính chất tĩnh.
- ví dụ:
10


+Trò chơi ‘ Kéo cưa lừa xẻ” chơi ngoài trời hoặc trong nhà, hai trẻ ngồi
đối diện nhau đưa hai tay ra và cầm vào tay nhau đọc bài đồng dao “ Kéo cưa lừa
xẻ”để kéo qua kéo lại.
+ Trò chơi “ Vuốt hột nổ’ chơi ngoài trời hoặc trong nhà, hai trẻ ngồi đối
diện nhau, đưa hai tay ra vuốt, rồi tay phải bạn này đập vào tay trái bạn kia và
ngược lại
- Trò chơi nhiều người tham gia và mang tính chất động, cần khoảng
không gian rộng.
- ví dụ:
+ Trò chơi “ Mèo bắt chuột” chọn 2 trẻ, một trẻ làm mèo và một trẻ làm
chuột, các bạn còn lại đứng thành vòng tròn và cầm tay nhau khi có hiệu lệnh thì
trẻ thực hiện chơi.
+ Trò chơi “ Ném còn” có một cột mốc cao 3 m, trên đỉnh cắm một vòng
tròn( đường kính khoảng 30- 40 cm) . từ chân cột 2- 4m thì kẻ vạch mốc. Chia
người chơi thành 2 đội đứng ở 2 phía cột mốc, sau đó lần lượt từng người chơi
ném còn qua cột mốc dau đó người chơi phía bên kia ném còn trở lại. Cứ tiếp tục
như vậy cho đến hết. Ngoài ra còn có nhiều trò chơi như: “ Kéo co”, “ Rồng

tiến hành
- Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì
vậy, tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước
khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: Hoạt động
chiều, hoạt động ngoài trời…Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ
chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và
tích cực tham gia chơi.
- Giải pháp 2: Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi mầm
non
- Tổ chức trò chơi dân gian lồng ghép, tích hợp nhằm giúp trẻ củng cố kĩ
năng, ngôn ngữ, vận động, tư duy. Đối với trẻ ở mỗi thời kì thì có những đặc
điểm tâm sinh lí khác nhau, vì vậy khi chon các trò chơi dân gian phải phù hợp
vớ từng độ tuổi.
12


+ Với trẻ lứa tuổi nhà trẻ và mẫu giáo bé ( từ 2 đến 4 tuổi ): Khả năng chú
ý có chủ định còn kém, nhận thức còn đơn giản. Vì vậy trẻ chỉ có thể chơi được
các trò chơi đơn giản như: “ Lộn cầu vồng”,Chi chi chành chành”, “ Tập tầm
vông”, “ Nu na nu nống”,…
+ Với trẻ mẫu giáo nhỡ và lớn ( từ 4 đến 6 tuổi ): Khả năng chú ý có chủ
định và nhận thức của trẻ đã cao hơn rất nhiều so với lứa tuổi trước. Vì thế, trẻ
có thể chơi được các trò chơi dài hơn và khó hơn.
Khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo lớn, tôi thực hiện theo
các tiêu chí sau:
- Trò chơi không quá đơn giản nhưng cũng không quá phức tạp.
- Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm.
- Giúp củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kỹ năng cho trẻ.
-Trò chơi mang tính lồng ghép ôn lại bài cũ và làm quen kiến thức mới.
- Gây được hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ.

bài hát tất cả mọi người ngồi xuống và bắt đầu chơi lại từ đầu.
-Giải pháp 3: Tạo hứng thú cho trẻ tham gia chơi
+ Trò chơi dân gian mang tính vui nhộn, tập thể, trò chơi có luật nhưng
thoải mái với người chơi và phù hợp với từng lưa tuổi. Vì vậy đây là môi trường
giáo dục cho trẻ tốt về đức tính tích cực, hòa đồng và cách làm việc theo nhóm.
Để tạo hứng thú cho trẻ tôi phải chuẩn bị đầy đủ như: Người chơi, phổ biến luật
chơi, cách chơi, đồ chơi, địa điểm, lời ca….sau đó nhấn mạnh ý nghĩa của trò
chơi nhằm thu hút trẻ vào trò chơi. Có thể sử dụng một số biện pháp thu hút như
sau:
+Giới thiệu đồ dùng đồ chơi của trò chơi phải thật đẹp, bắt mắt để trẻ tò
mò.
+ Giáo viên hướng dẫn rõ ràng, ngắn gọn, gây được sự chú ý của trẻ.
+Trong qua trình chơi giáo viên thường xuyên khen ngợi, động viên trẻ để
kích thích sự hứng thú của trẻ
14


+ Khi trẻ chơi thuần thục cần tăng độ khó của trò chơi để trẻ không nhàm
chám và kích thích ý chí vượt khó của trẻ.
+ Giáo viên nên biết cách tổ chức thi đua giữa các đội để tạo sự hứng thú
khi chơi.
-Giải pháp 4: Tổ chức trò chơi dân gian phù hợp với từng hoạt động.
- Tùy theo tính chất động hay tĩnh mà giáo viên lựa chọn xen kẽ các trò
chơi dân gian cho phù hợp.
+ Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Vì
thế, hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động chung
được tổ chức nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngoài trời lại
giúp trẻ được gần gũi với thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên và phát
triển thể chất, hay như ở hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thêm về kinh
nghiệm sống và kỹ năng chơi theo nhóm. Chính vì vậy, giáo viên cần chú ý lựa

+Với trò chơi “ Rồng rắn lên mây”, khi trẻ hát xong câu cuối: “ Xin khúc
đuôi – Tha hồ thày đuổi”, lập tức trẻ làm “ đuôi” ( đứng sau cùng ) phải chạy
thật nhanh, nếu không sẽ bị “ thầy” tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác
hoặc lại phải làm “ thầy” để đi đuổi những trẻ khác.

16


+Trò “ Trồng nụ trồng hoa”, có nhiều nấc chơi nho nhỏ: Từ bàn một, bàn
hai…đến bàn mười từ một nụ, một hoa…đến tám hoa.Trẻ phải vượt qua dần
từng nấc, hết nấc này mới đi tiếp nấc sau. Như vậy, trẻ phải dai sức, khỏe mạnh,
nhanh nhẹn và khéo léo mới có thể tiến dần đến được nấc cuối của trò chơi.
+Trò “ Chi chi chành chành” lại buộc trẻ phải rất nhanh tay, nhanh miệng
vì nếu câu cuối bài là “ ù à ù ập” được đọc xong mà trẻ không rút kịp tay ra,
ngón tay của nó sẽ bị giữ lại, như thế là thua.
- Lĩnh vực phát tiển nhận thức khi lựa chọn các trò chơi cần đáp ứng được
các tiêu chí sau:
+ Nhằm phát triển nhận thức cho trẻ.
+ Phát triển ngôn ngữ.
+ Cung cấp cho trẻ các kỹ năng như: Kỹ năng hoạt động theo nhóm, kỹ
năng sử dụng đồ dùng, đồ chơi…
+ Rèn luyện trí nhớ và khả năng tư duy cho trẻ.
Ví dụ:
+ Lời đồng dao của trò chơi chuyền: “ Con ruồi có cánh - Đòn gánh có
mấu – Châu chấu có chân…” đã giúp trẻ nhận biết được đặc điểm đặc trưng của
một số con vật và đồ vật quen thuộc. hay trò chơi “ Đi chợ” cho trẻ nhận biết
một số nhóm thực phẩm quen thuộc.
+ Những câu thơ ngược có tính chất đánh lừa nhận thức, thử thách sự
năng động của trí tuệ, khiến trẻ muốn hiểu đúng sự vật thì phải chuyển ngược
lại:

+“ Chuyền thẻ” là một trò chơi dân gian dạy trẻ làm toán cộng hay trừ. Đó
là bài tập đếm từ 1 đến 10 của trẻ. Trẻ nhóm các nhóm theo trật tự cao dần lên và
cộng lại trong phạm vi 10: Bắt đầu từ bàn một “cái mốt, cái mai, cái trai, cái
hến…” sau đó là nhóm đôi và các nhóm cao hơn “ đôi tôi, đôi chị…”, “ba lá đa,
ba lá đề…”, “tám quả trám, hai lên chín”…Bài tập đó có thể giúp trẻ đếm thành
thạo trong phạm vi 10.
- Phát triển thẩm mĩ: Nên chọn các trò chơi có giai điệu và lời hát như các
trò chơi: “ Tập tầm vông” , “ Hát chuyền sỏi”, “Đồng dao chăn trâu xứ
Quảng”…
- Ngoài ra khi lựa chọn các trò chơi dân gian trong hoạt động chung, một
điều cần đặc biệt lưu ý đó là: Phải lựa chọ trò chơi phù hợp với đề tài và chủ đề
của bài dạy.
Chẳng hạn như:
- Chủ đề “ Thế giới động vật” có thể tổ chức các trò chơi: “ Đồng dao hỏi
tuổi xứ Quảng”, “ Đồng dao chăn trâu xứ Quảng”, “ Bịt mắt bắt dê”, “ Phụ đồng
ếch”, “ Thi tìm những con vật có từ láy”…
- Chủ đề “ Thế giới thực vật” có thể cho trẻ chơi các trò chơi:
18


“ Trồng nụ trồng hoa”, “ Mít mật mít gai”, “ Làm nón mão bằng lá”…
- Chủ đề “ Tết và mùa xuân” là thời điểm thích hợp để giới thiệu cho trẻ
các trò chơi truyền thống của dân tộc trong dịp lễ Tết như :“ Ném còn”, “ Cướp
cờ”, “ Bịt mắt đánh trống”, “ Đẩy gậy”, “ Chơi đu”,“ Múa lân”…
- Phát triển tình cảm – kĩ năng xã hội
+ Có thể sử dụng các trò chơi như: Lêu mặt hay trò chơi “ Khuyên dạy”,
những trò chơi dân gian đồi hỏi sự đoàn kết, phối hợp nhịp nhàng trong
nhóm. Điều đó có tác dụng giáo dục tình cảm- kĩ năng xã hội, chẳng hạn như
bài “ Khuyên dạy”
“Đòi ăn là một


Đậu gì? Đậu ma

Da gì? Da chồn
19


Chồn gì? Chồn đèn

Tàu gì? Tàu chuối

Đèn gì? Đèn sáp

Chuối gì? Chuối hột

Sáp gì? Sáp môi

Hột gì? Hột đậu…

Môi gì? Môi son
Son gì? Son tàu
- Giải pháp 6: Phối hợp với phụ huynh cùng hoạt động cho trẻ chơi trò
chơi dân gian ở nhà.
+ Giữa nhà trường và phụ huynh phải phối kết hợp với nhau. Vì vậy tôi đã
nâng cao công tác tuyên truyền về: Ích lợi của trò chơi trong cuộc họp đầu
năm, trao đổi với phụ huynh về khả năng của trẻ, vận động phụ huynh đóng
góp nguyên vật liệu, đồ dùng, sưu tầm những trò chơi bài đồng dao, ca dao.
c. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp.
- Xây dựng kế hoạch, cụ thể rõ ràng.
- Giáo viên có lòng kiên trì, nắm bắt thời cơ thích hợp để tham mưu với

Trẻ đã yêu thích những trò chơi dân gian, hứng thú tham gia. Sự hiểu biết
của trẻ về các trò chơi nâng lên rõ rệt, những trò chơi dễ và quen thuộc trẻ có khả
năng tự tổ chức chơi. Và một điều là khi tham gia vào các trò chơi thể lực của trẻ
phát triển như: Trẻ khỏe mạnh, linh hoạt hơn….. Khi trẻ tham gia vào hoạt động
tập thể sẽ làm cho trẻ có ý thức hơn, trẻ hoạt động nhóm tốt hơn, cá nhân trẻ phát
triển mạnh.
II.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề
nghiên cứu

21


-Tất cả trẻ rất hứng thú và yêu thích các trò chơi dân gian. Trẻ thuộc

nhiều lời ca, đa số trẻ mạnh dạn, tự tin và rất linh hoạt.
-Trẻ được mở rộng kiến thức và có thêm rất nhiều hiểu biết về các trò
chơi dân gian, các phong tục truyền thống của dân tộc.
-Trẻ đã biết tự tổ chức chơi các trò chơi dân gian với các bạn trong
lớp.
-Qua việc thường xuyên được tham gia vào các trò chơi dân gian,
nhận thức và thể lực của các trẻ trong lớp tôi được nâng cao rõ rệt. Trẻ
nhanh nhẹn, năng động, tự tin và hồn nhiên trong giao tiếp với mọi người.
-Trò chơi dân gian còn giúp các trẻ trong lớp tôi thêm gắn bó với
nhau, nâng cao tinh thần đoàn kết và ý thức tập thể của trẻ.
- Giáo viên linh động, sáng tạo, tiết dạy nhẹ nhàng, thoải mái, biết
vận dụng nhiều lời ca khi tổ chức các hoạt động hằng ngày cho trẻ.
- Nhiều phụ huynh rất quan tâm đến việc học tập của con em mình,
tích cực góp các nguyên vật liệu sẵn có, thường xuyên trao đổi phối hợp
với giáo viên để giáo dục trẻ.
III. Phần kết luận, kiến nghị

Dương Thị Thảo
VI. Nhận xét của hội đồng đồng kiến.
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
Chủ tịch hội đồng sáng kiến

Tài liệu tham khảo

24


Stt
1

Tên sách

Tên tác giả