BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH



DƯƠNG VĂN THƯ

MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN CẦN GIỜ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGHỆ AN – 2013


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH



DƯƠNG VĂN THƯ

MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN CẦN GIỜ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.05

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Dương Văn Thư


NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT

CBQL

:

Cán bộ quản lý

GD-ĐT

:

Giáo dục và Đào tạo

THCS

:

Trung học cơ sở

THPT

:

Trung học phổ thông

GDTX


:

Nghiên cứu giáo dục

BCH

:

Ban chấp hành

TW(TƯ)

:

Trung ương

UBND

:

Uỷ ban nhân dân

CSVC

:

Cơ sở vật chất

CNH-HĐH


Kinh tế - xã hội

GV

:

Giáo viên

HS

:

Học sinh

NV

:

Nhân viên

CB

:

Cán bộ

NXB

:

Hồ Chí Minh ....................................................................................33
2.2. Thực trạng về Giáo dục và Đào tạo huyện Cần Giờ, thành phố
Hồ Chí Minh ...................................................................................37
2.3. Thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại huyện
Cần Giờ TP. Hồ Chí Minh ...........................................................…44
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ
QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI HUYỆN CẦN
GIỜ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ........................................................65
3.1. Một số nguyên tắc đề xuất giải pháp ...............................................65


3.2. Một số giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường trung
học cơ sở tại huyện Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh ..................65
3.3. Tổ chức thực hiện các giải pháp ..........................................................88
3.4. Khảo sát tính cần thiết và khả thi các giải pháp ..................................90
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................93
1. Kết luận ...............................................................................................93
2. Kiến nghị ............................................................................................94
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................99
PHỤ LỤC


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định "Đổi mới
căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại
hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế
quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là
khâu then chốt"; Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020 đã định

triển bền vững của huyện và thành phố.
Vì vậy, tôi chọn và nghiên cứu đề tài: “Một số giải pháp phát triển đội
ngũ cán bộ quản lý các trường trung học cơ sở tại huyện Cần Giờ – Thành
phố Hồ Chí Minh” làm luận văn tốt nghiệp.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực tiễn đội ngũ cán bộ
quản lý các trường trung học cơ sở, đề xuất một số giải pháp phát triển đội
ngũ cán bộ quản lý các trường THCS tại huyện Cần Giờ TP. Hồ Chí Minh
nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS của huyện Cần Giờ.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu: Công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các
trường trung học cơ sở.
Đối tượng nghiên cứu: Giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
các trường trung học cơ sở huyện Cần Giờ TP. Hồ Chí Minh.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất và thực hiện được các giải pháp có cơ sở khoa học, phù hợp
với thực tiễn, có tính khả thi thì sẽ góp phần phát triển đội ngũ cán bộ quản
lý các trường THCS ở huyện Cần Giờ đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu
đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục.
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu
5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các
trường THCS.


3
- Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản
lý các trường THCS tại huyện Cần Giờ TP. Hồ Chí Minh.
- Đề xuất một số giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường
THCS tại huyện Cần Giờ TP. Hồ Chí Minh.

đề lý luận liên quan đến quản lý giáo dục, quản lý nhà trường và quản lý công
tác phát triển đội ngũ cán bộ các trường THCS.
7.2. Về thực tiễn: Từ kết quả khảo sát, nghiên cứu, đánh giá thực tiễn,
luận văn đề xuất một số giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các
trường THCS tại huyện Cần Giờ TP. Hồ Chí Minh, nhằm góp phần nâng cao
chất lượng giáo dục toàn diện trên địa bàn.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục,
luận văn có 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận của vấn đề phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
các trường THCS.
Chương 2. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các
trường THCS tại huyện Cần Giờ TP. Hồ Chí Minh.
Chương 3. Một số giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các
trường THCS tại huyện Cần Giờ TP. Hồ Chí Minh.


5
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Hoạt động quản lý bắt nguồn từ sự phân công, hợp tác lao động, chính
sự phân công, hợp tác lao động nhằm đến hiệu quả nhiều hơn, năng suất cao
hơn trong lao động, đòi hỏi phải có sự chỉ huy phối hợp, điều hành, kiểm tra,
chỉnh lý..., phải có người đứng đầu. Nói đến hoạt động này, người ta thường
nhắc đến ý tưởng sâu sắc của C. Mác: “Một nghệ sĩ vĩ cầm thì tự điều khiển
mình, còn dàn nhạc thì cần nhạc trưởng”.
Vấn đề đội ngũ cán bộ quản lý, phát triển đội ngũ CBQL nói chung,
phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường THCS nói riêng đã được Chủ

học quản lý giáo dục - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn của Trần Kiểm 2004… đã đề cập tới nhiều giải pháp về phát triển đội ngũ CBQL của một tổ
chức, các đơn vị trường học.
- Trong giai đoạn hiện nay Việt Nam đang phấn đấu đến năm 2020 cơ
bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại thì việc tìm ra các
giải pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS để nâng cao chất lượng
dạy và học, góp phần phát triển sự nghiệp giáo dục trở thành mối quan tâm
chung của toàn xã hội, của các nhà nghiên cứu giáo dục và các cơ sở giáo
dục. Trong các nghiên cứu đề xuất các biện pháp QLGD nhằm phát triển đội
ngũ cán bộ QLGD tại các trường trung học cơ sở, góp phần nâng cao hiệu quả
QLGD trong giai đoạn đổi mới, đã có một số đề tài nghiên cứu như: Luận
văn thạc sĩ của các tác giả: Nguyễn Công Duật - năm 2000 tỉnh Bắc Ninh,
Đào Hồng Quang ở huyện Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa, Nguyễn Văn Tiến ở
Hải Phòng, Trần Thị Ngọc Thảo –năm 2012 ở quận Phú Nhuận-TP. Hồ Chí
Minh, Phạm Văn Thành – Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ
CBQL các trường THCS huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An (Tạp chí Giáo dục
số 204 năm 2008)...
Nhìn chung, vấn đề phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS đã được


7
đề cập, tuy nhiên việc áp dụng kết quả nghiên cứu trên để phát triển đội ngũ
CBQL các trường THCS ở huyện Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh không
thật sự phù hợp. Trong khi đó, ủy ban nhân dân huyện Cần Giờ đã hành
chương trình phát triển GD-ĐT huyện Cần Giờ đến năm 2020, đặt ra yêu cầu
phải phát triển mạnh mẽ đội ngũ CBQL các trường trên địa bàn huyện Cần
Giờ, đến thời điểm hiện nay tại huyện Cần Giờ chưa có công trình nào nghiên
cứu vấn đề phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS. Vì vậy, việc nghiên
cứu, đề xuất một số giải pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại
huyện Cần Giờ là cần thiết.
1.2. Một số khái niệm cơ bản


Giáo
dục
thường
xuyên

đời

Giấy chứng nhận
hoàn thành
Chương trình
Tiểu học
Tiểu học54321

1.2.1.2. Mục tiêu giáo dục của trường THCS
- Luật Giáo dục đã khẳng định mục tiêu của giáo dục THCS trong giáo
dục phổ thông là “Giáo dục trung học cơ sở nhằm giúp học sinh củng cố và
phát triển những kết quả của giáo dục tiểu học; có học vấn phổ thông ở trình
độ cơ sở và những hiểu biết ban đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục


9
học trung học phổ thông, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao
động”.
- Trên cơ sở mục tiêu tổng quát về phát triển giáo dục, chiến lược phát
triển giáo dục 2011-2020( Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của
Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020)
đã xác định mục tiêu cụ thể của giáo dục phổ thông như sau: “ Chất lượng
giáo dục toàn diện được nâng cao, đặc biệt chất lượng giáo dục văn hóa, đạo
đức, kỹ năng sống, pháp luật, ngoại ngữ, tin học.Đến năm 2020, tỷ lệ đi học

loài người. Khi xuất hiện sự phân công lao động trong xã hội loài người thì
đồng thời cũng xuất hiện sự hợp tác lao động. Để gắn kết các lao động của cá
nhân tạo thành sản phẩm hoàn chỉnh thì cần có sự điều khiển chung đó là
quản lý. Ngày nay quản lý đã trở thành hoạt động phổ biến, diễn ra trên mọi
lĩnh vực, mọi cấp độ và có liên quan đến mọi người.
Trong quá trình xây dựng lý luận quản lý, khái niệm quản lý đã được
nhiều nhà nghiên cứu lý luận cũng như thực hành quản lý đưa ra, có nhiều
quan điểm khác nhau về khái niệm quản lý:
- Quản lý là các hoạt động nhằm đảm bảo sự hoàn thành công việc qua
những nổ lực của người khác.
- Quản lý là công tác phối hợp có hiệu quả hoạt động của những người
cộng sự khác nhau cùng chung một tổ chức.
- "Quản lý là tác động có định hướng, có chủ định của chủ thể quản lý
(người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một số chức
năng nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức". [11]
- Theo quan điểm hệ thống thì: “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có
định hướng của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm sử dụng có hiệu
quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống đề đạt được mục tiêu đặt ra
trong điều kiện biến đổi của môi trường” [40].
Các khái niệm trên cho thấy: Hoạt động quản lý được tiến hành trong
một tổ chức hay một nhóm xã hội, là sự tác động có hướng đích, có sự phối
hợp nỗ lực của các cá nhân nhằm thực hiện mục tiêu đề ra với hiệu quả cao
nhất, phù hợp với quy luật khách quan.


11
Chức năng quản lý:
Lao động quản lý là một dạng lao động đặc biệt, gắn với lao động tập
thể và là kết quả của sự phân công lao động xã hội, nhưng lao động quản lý
lại có thể phân chia thành một hệ thống các dạng hoạt động xác định mà theo

kết giữa các cá nhân, các thành viên, các bộ phận tạo nên sự thống nhất và
đồng bộ.
- Chức năng chỉ đạo: Là quá trình tác động ảnh hưởng của chủ thể
quản lý đến hành vi và thái độ của con người (khách thể quản lý) nhằm đạt
mục tiêu đề ra.
- Chức năng kiểm tra: Kiểm tra là một chức năng quan trọng trong hoạt
động quản lý. Quản lý mà không có kiểm tra thì coi như không có quản lý.
Như vậy trong mọi quá trình quản lý, người cán bộ quản lý phải thực
hiện một dãy chức năng quản lý kế tiếp nhau một cách lôgic, bắt đầu từ lập kế
hoạch rồi tổ chức thực hiện, chỉ đạo thực hiện và cuối cùng là kiểm tra đánh
giá. Quá trình này được tiếp diễn một cách tuần hoàn và được gọi là chu trình
quản lý. Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý và vai trò của thông tin
trong chu trình quản lý thể hiện bằng sơ đồ:
Sơ đồ 2:
Kế hoạch hoá

Kiểm tra
đánh giá

Thông tin

Tổ chức
thực hiện

Chỉ đạo

1.2.2.2. Quản lý giáo dục
Hiện nay ở nước ta, các nhà nghiên cứu giáo dục cho rằng: Quản lý giáo
dục là sự tác động có ý thức, có mục đích của chủ thể quản lý nhằm đưa hoạt


chức năng quản lý để thực hiện nhiệm vụ của cấp mình. Nội dung hoạt động


14
khác nhau do phân cấp quản lý qui định, do nhiệm vụ từng thời kỳ chi phối,
đặc biệt quản lý giáo dục chịu ảnh hưởng của những biến đổi về kinh tế, chính
trị xã hội, khoa học và công nghệ.
Quản lý giáo dục là quản lý các mục tiêu vừa tường minh vừa trong mối
tương tác của các yếu tố chủ đạo như: Mục tiêu, nội dung, phương pháp, lực
lượng, đối tượng, hình thức tổ chức, điều kiện, môi trường, quy chế và bộ
máy tổ chức đào tạo.
Quản lý giáo dục chính là quá trình xử lý các tình huống có vấn đề phát
sinh trong hoạt động tương tác của các yếu tố trên để nhà trường phát triển đạt
tới chất lượng tổng thể bền vững, làm cho giáo dục vừa là mục tiêu, vừa là
sức mạnh của nền kinh tế.
1.2.2.3. Quản lý trường học
Trường học là tổ chức giáo dục cấp cơ sở của hệ thống giáo dục. Nơi
trực tiếp đào tạo, giáo dục thế hệ trẻ. Nơi thực thi mọi chủ trương đường lối,
chế độ chính sách, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục. Nơi
trực tiếp diễn ra hoạt động lao động dạy và lao động học của thầy và trò, hoạt
động của bộ máy quản lý trường học.
Luật giáo dục 2005 đã ghi rõ: “Nhà trường trong hệ thống giáo dục quốc
dân thuộc mọi loại hình đều được thành lập theo quy hoạch, kế hoạch của
Nhà nước nhằm phát triển sự nghiệp giáo dục” [24].
Theo GS. Phạm Minh Hạc: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối
giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà
trường vận hành theo nguyên lí giáo dục, để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục
tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và đối với từng học sinh”
[27].
Công tác quản lý trường học bao gồm sự quản lý các tác động qua lại

quản lý, điều hành, góp phần định hướng cho sự phát triển của tổ chức.
Theo các tác giả Nguyễn Phú Trọng - Trần Xuân Sâm: khái niệm cán bộ
lãnh đạo được chia làm 2 phần:


16
- Thành phần thứ nhất được hiểu theo nghĩa rộng, bao gồm những ai giữ
chức vụ và trách nhiệm cao trong một tổ chức, có ảnh hưởng lớn đến hoạt
động của tổ chức, của bộ máy, có vai trò tham gia định hướng, điều khiển
hoạt động của bộ máy [38].
- Thành phần thứ hai trong khái niệm cán bộ lãnh đạo là người đứng đầu
trong các tổ chức quốc gia. Họ là nhóm lãnh đạo tầm vĩ mô. Thế giới gọi đây
là nhóm lãnh đạo chính trị quốc gia. Ở nước ta, nhóm lãnh đạo chính trị ở tầm
quốc gia này còn gọi là lãnh đạo cấp cao, chủ chốt [38].
Khái niệm cán bộ quản lý và cán bộ lãnh đạo là hai khái niệm gắn liền
với nhau, đều được hiểu là những người có chức vụ, có trách nhiệm điều hành
và đứng đầu trong một tổ chức. Cả hai đều có vai trò định hướng, điều khiển
hoạt động của bộ máy và là chủ thể ra quyết định điều khiển hoạt động của
một tổ chức. Người cán bộ lãnh đạo phải thực hiện chức năng lãnh đạo, đồng
thời cũng phải thực hiện chức năng của người quản lý. Tuy nhiên hai khái
niệm trên không hoàn toàn đồng nhất với nhau.
+ Quản lý bao gồm việc tổ chức các nguồn lực, việc kế hoạch hoá, việc
tạo ra các hoạt động để đạt mục tiêu phát triển.
+ Lãnh đạo ngoài việc tổ chức hoạt động còn là việc làm thế nào để tập
hợp được lực lượng tiến hành hoạt động có hiệu quả [29].
Như vậy, trong quá trình lãnh đạo, hoạt động chủ yếu là định hướng cho
khách thể thông qua hệ thống cơ chế, đường lối, chủ trương, chính sách. Còn
hoạt động quản lý mang tính điều khiển, vận hành thông qua những thiết chế
có tính pháp lệnh được quy định trước.
Trong nhà trường, người Hiệu trưởng vừa với tư cách là người lãnh đạo,

vai trò này, đội ngũ CBQL trường THCS cần có phẩm chất và năng lực về
pháp luật (hiểu biết và vận dụng đúng đắn luật pháp, chính sách, quy chế giáo
dục và điều lệ trường học vào quản lý các mặt hoạt động của trường THCS).
- Hạt nhân tạo động lực cho bộ máy tổ chức và đội ngũ nhân lực trường
THCS thực hiện các hoạt động giáo dục (trong đó tập trung vào điều hành đội
ngũ thực hiện nhiệm vụ dạy học) có hiệu quả hơn. Để đảm đương được vai trò
này CBQL trường THCS cần có phẩm chất và năng lực về tổ chức và điều


18
hành đội ngũ CBQL cấp dưới, giáo viên, nhân viên và học sinh, năng lực
chuyên môn (am hiểu và vận dụng thành thạo các tri thức về tổ chức nhân sự,
giáo dục học, tâm lý học, xã hội học và các tri thức phổ thông) để quản lý các
hoạt động giáo dục và dạy học của trường THCS.
- Chủ trì huy động và quản lý tài chính, cơ sở vật chất và thiết bị trường
học đúng qui định. Để đảm đương được vai trò này CBQL trường THCS cần
có phẩm chất và năng lực về quản lý kinh tế và năng lực kỹ thuật (hiểu biết
về quản lý tài chính và quản lý cơ sở vật chất, kỹ thuật, công nghệ, ...) phục
vụ cho các hoạt động giáo dục và dạy học của trường THCS.
- Tác nhân thiết lập và phát huy tác dụng của môi trường giáo dục (mối
quan hệ giữa trường THCS, gia đình và xã hội; nói rộng hơn là thực hiện hiệu
quả chính sách xã hội hoá giáo dục). Để đảm đương được vai trò này CBQL
trường THCS cần phải có phẩm chất và năng lực giao tiếp để vận động cộng
đồng xã hội tham gia xây dựng và quản lý trường THCS.
- Nhân tố thiết lập và vận hành hệ thống thông tin và truyền thông giáo
dục trong trường THCS. Để đảm đương được vai trò này, CBQL trường
THCS phải có phẩm chất và năng lực về kỹ thuật quản lý và khai thác mạng
Internet để phục vụ cho mọi hoạt động của trường THCS.
Thực hiện theo nghị định 115/NĐ-CP ngày 24/12/2010 của Chính phủ
quy định trách nhiệm quản lý nhà nước về giáo dục, thông tư liên tịch số

- Quản lý tài chính, tài sản của nhà trường;
- Thực hiện các chế độ chính sách của Nhà nước đối với giáo viên, nhân
viên, học sinh; tổ chức thực hiện quy chế dân chủ trong hoạt động của nhà
trường; thực hiện công tác xã hội hoá giáo dục của nhà trường;
- Chỉ đạo thực hiện các phong trào thi đua, các cuộc vận động của
ngành; thực hiện công khai đối với nhà trường;
- Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và
hưởng các chế độ, chính sách theo quy định của pháp luật.
Nhiệm vụ và quyền hạn của Phó Hiệu trưởng( Theo điều 19- Điều lệ
trường trung học):