B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP H CHÍ MINH MAI HOÀNG THNH

PHÂN TÍCH CÁC YU T NH HNG N
HIU QU HOT NG CA CÁC
NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM
LUN VN THC S KINH T

TP. H CHÍ MINH 2015
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP H CHÍ MINH

Thành ph H Chí Minh, tháng 05 nm 2015.
MAI HOÀNG THNH
MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC S  , HÌNH , BNG BIU
DANH MC T VIT TT
PHN M U
CHNG 1: C S LÝ LUN V HIU QU HOT NG CÙA NHTM 1
1.1. Tng quan lý thuyt v NHTM 1
1.1.1. Khái nim NHTM 1
1.1.2. Chc nng c bn ca NHTM 1
1.1.2.1. Chc nng trung gian tín dng 2
1.1.2.2. Chc nng trung gian thanh toán 2
1.1.2.2. Chc nng to tin 2
1.1.3. Các hot đng c bn ca NHTM 3
1.1.3.1. Chc nng luân chuyn tài sn: phân theo chc nng này NHTM đng
thi thc hin hai hot đng sau 4
1.1.3.2. Chc nng cung cp dch v 6
1.1.4. Tng quan lý thuyt v hiu qu hot đng ca NHTM 6
1.2. Các yu t nh hng đn hiu qu hot đng ca NHTM 9
1.2.1. Nhóm yu t khách quan 9
1.2.1.1. Môi trng v kinh t, chính tr và xã hi trong và ngoài nc 9
1.2.1.2. Môi trng pháp lý 10
1.2.2. Nhóm yu t ch quan 11

PH LC
DANH MC BNG BIU, S , BIU 

Bng 1.1: Khái quát hot đng kinh doanh c bn ca NHTM 4
Bng 2.1: C cu NHTM Vit Nam thi k 2005 – 2013 25
Bng 2.2: Các nhóm NH nm 2014 26
Bng 2.3: Tình hình hot đng ca các NHTM nm 2013 30
Bng 2.4:
Tình hình hot đng ca h thng NH cui nm 2013 37
Bng 2.5: Các NH t tái cu trúc 39
Bng 2.6: Tình trng M&A các NH 40
Bng 3.1: Các bin trong mô hình SFA 51
Bng 3.2: Thng kê mô t các bin trong mô hình 2SLS và Tobit 54

Biu đ 2.1: D n tín dng ca h thng NH đi vi nn kinh t (2005 – 2013) 24
Biu đ 2.2: N xu và n cn chú Ủ nm 2013 29
Biu đ 2.3: T l n xu h thng NHTM giai đon 2005 – 2013 30
Biu đ 2.4: Tình hình thanh khon ca các NH ln nm 2013 33

S đ 2.1: Mi quan h s hu chéo gia các NHTM và các DN hin nay 35
DANH MC T VIT TT

BCTC Báo cáo tài chính
CAR Capital Adequacy Ratio (H s an toàn vn)
DEA Data Envelopment Analysis (Phân tích bao d liu)
DN Doanh nghip
DPRR D phòng ri ro
EPS Earnings Per Share (H s thu nhp trên c phiu)
FEM Fixed Effect Model (Mô hình tác đng c đnh)
GDP Gross Domestic Product (Tng sn phm quc ni)

công ngh và kinh nghim qun lỦ vt tri. Trong môi trng mi này, các NH không
có kh nng cnh tranh s đc thay th bng các NH có hiu qu hn, và ch có các
NH có hiu qu nht mi có li th v cnh tranh và tn ti đc. Nh vy, hiu qu
tr thành mt tiêu chí quan trng đ đánh giá kh nng tn ti ca mt NH trong môi
trng cnh tranh ngày càng gia tng.
T thc tin đó, vic nghiên cu, phân tích nhng yu t nh hng đn hiu
qu hot đng ca h thng NHTM Vit Nam trong giai đon hi nhp hin nay đ t
đó đa ra nhng gii pháp thit thc nhm nâng cao hiu qu hot đng ca h thng
NHTM là mt vn đ cp thit. ó cng là lỦ do tôi chn đ tài: “Phân tích các yu t
nh hng đn hiu qu hot đng ca các ngân hàng thng mi Vit Nam”.

2. Mc tiêu nghiên cu:
- Nghiên cu c s lý lun v vic đo lng hiu qu hot đng ca NHTM và
mô hình phân tích các yu t nh hng đn hiu qu hot đng ca các NHTM.
- ánh giá thc trng hiu qu hot đng ca các NHTM và làm rõ các yu t
nh hng đn hiu qu hot đng ca các NHTM Vit Nam trong thi gian qua da
trên c s các mô hình phân tích đnh lng.
-  xut mt s gii pháp nhm ci thin và nâng cao hiu qu hot đng, tng
kh nng cnh tranh ca các NHTM Vit Nam, góp phn phc v cho các mc tiêu
phát trin ca ngành NH trong giai đon hin nay.

3. i tng nghiên cu:
i tng nghiên cu ca lun vn là các yu t nh hng đn hiu qu hot
đng ca các NHTM Vit Nam.

4. Phng pháp nghiên cu:
Lun vn ch yu s dng phng pháp nghiên cu đnh lng đ gii quyt
vn đ nghiên cu. Trong đó, lun vn s dng phng pháp Stochastic Frontier
Analysis (SFA) đ tính toán bin hiu qu hot đng, sau đó s dng mô hình 2SLS và
Tobit đ phân tích các yu t nh hng đn hiu qu hot đng ca h thng NHTM.

T nhng nhn đnh trên có th thy NHTM là mt trong nhng đnh ch tài
chính mà đc trng là cung cp đa dng các dch v tài chính vi nghip v c bn
là nhn tin gi, cho vay và cung ng các dch v thanh toán. Ngoài ra, NHTM còn
cung cp nhiu dch v khác nhm tho mưn ti đa nhu cu v sn phm dch v
ca xư hi.

1.1.2. Chc nng c bn ca NHTM
2
1.1.2.1. Chc nng trung gian tín dng
Chc nng trung gian tín dng đc xem là chc nng quan trng nht ca
NHTM. Khi thc hin chc nng trung gian tín dng, NHTM đóng vai trò là cu
ni gia ngi tha vn và ngi có nhu cu v vn. Vi chc nng này, NHTM
va đóng vai trò là ngi đi vay, va đóng vai trò là ngi cho vay và hng li
nhun là khon chênh lch gia lưi sut nhn gi và lưi sut cho vay và góp phn
to li ích cho tt c các bên tham gia: ngi gi tin và ngi đi vay Cho vay
luôn là hot đng quan trng nht ca NHTM, nó mang đn li nhun ln nht cho
NHTM.

1.1.2.2. Chc nng trung gian thanh toán
 đây NHTM đóng vai trò là th qu cho các DN và cá nhân, thc hin các
thanh toán theo yêu cu ca khách hàng nh trích tin t tài khon tin gi ca h
đ thanh toán tin hàng hóa, dch v hoc nhp vào tài khon tin gi ca khách
hàng tin thu bán hàng và các khon thu khác theo lnh ca h.
Các NHTM cung cp cho khách hàng nhiu phng tin thanh toán tin li
nh séc, y nhim chi, y nhim thu, th rút tin, th thanh toán, th tín dng… Tùy
theo nhu cu, khách hàng có th chn cho mình phng thc thanh toán phù hp.
Nh đó mà các ch th kinh t không phi gi tin trong túi, mang theo tin đ gp

thuc vào nng lc, kh nng cung cp các dch v cho công chúng theo giá cnh
tranh trên th trng. Da trên chc nng ca NHTM, chúng ta có th phân chia các
hot đng kinh doanh c bn ca các NHTM nh đc mô t tóm tt trong Bng
1.1 di đây. 4
Bng 1.1: Khái quát hot đng kinh doanh c bn ca NHTM
Các hot đng kinh doanh c bn ca NHTM
Chc nng luân chuyn tài sn
Chc nng cung cp dch v
Hot đng huy đng vn
Hot đng s dng vn
- Dch v thanh toán
- Bo lưnh
- Kinh doanh ngoi t
- y thác, đi lỦ
- Kinh doanh chng

- Tin gi tit kim và tin gi giao dch: trong đó tin gi tit kim ca dân
c chim t trng khá ln trong tng vn huy đng ca NHTM. Ngoài ra còn có các
khon tin gi có k hn ca DN và các t chc xư hi, các khon tin gi này có
th là các khon phi tr đư xác đnh thi hn chi hoc các khon tích ly ca DN.
Bên cnh các khon tin gi có k hn, NHTM còn huy đng các khon tin gi
không k hn, đây là nhng khon tin mà ngi gi có th rút bt k lúc nào. Các
khon tin gi không k hn này có th bao gm tin gi thanh toán và tin gi đ
bo đm an toàn tài sn ca khách hàng. im ni bt ca loi tin gi này đó là có
chi phí huy đng thp nhng bin đng mnh, tính cht vn đng phc tp và có
nhiu ri ro.
- Phát hành chng khoán: thông qua th trng tài chính, hin nay các
NHTM có th huy đng vn bng cách phát hành các chng ch tin gi, trái phiu,
k phiu, và các giy t có giá khác vi nhiu loi k hn, lưi sut khác nhau, có ghi
danh hoc không ghi danh nhm đa dng hóa các hình thc huy đng vn và đáp
ng nhu cu nm gi các tài sn khác nhau ca khách hàng, đng thi thông qua
các hot đng này NH có th nâng cao kh nng cnh tranh ca mình trên th
trng.
- Vay t NHTM khác: trong quá trình hot đng kinh doanh ca mình nu
các NHTM nhn thy nhu cu vay vn ca khách hàng gia tng mnh hoc ngân
qu b thiu ht do có nhiu dòng tin rút ra, thì các NHTM có th vay n ti các
NH khác nh NHNN thông qua hình thc chit khu, tái chit khu các giy t có
giá, các hp đng tín dng đư cp cho khách hàng; hoc vay ca các t chc tài
chính khác trên th trng tin t nhm b sung cho thiu ht tm thi v vn.
 Hot đng s dng vn: chc nng th hai trong hot đng luân chuyn
tài sn ca các NHTM là thc hin các hot đng tín dng và đu t. ây là các
hot đng đem li ngun thu cho NH và bù đp các chi phí trong hot đng.
- Hot đng tín dng: hin nay vn là mt trong nhng hot đng c bn,
truyn thng và đóng vai trò quan trng nht trong các hot đng to ra thu nhp
ca NHTM. Mc dù, hot đng tín dng là hot đng mang li li nhun ch yu
6

ii. Xác sut hot đng an toàn ca NH.
7
S lành mnh ca h thng NHTM quan h cht ch vi s n đnh và phát
trin ca nn kinh t vì NHTM là t chc trung gian tài chính kt ni khu vc tit
kim vi khu vc đu t ca nn kinh t. Do đó s bin đng ca nó s nh hng
rt mnh đn các ngành kinh t quc dân khác.
Theo Peter S.Rose giáo s kinh t hc và tài chính trng đi hc Yale thì v
bn cht NHTM cng có th đc coi nh mt tp đoàn kinh doanh và hot đng
vi mc tiêu ti đa hóa li nhun vi mc đ ri ro cho phép. Tuy nhiên, kh nng
sinh li là mc tiêu đc các NH quan tâm hn c vì thu nhp cao s giúp các NH
có th bo toàn vn, tng kh nng m rng th phn, thu hút vn đu t.
Theo đnh ngha trong cun "T đin Toán kinh t, Thng kê, kinh t lng
Anh – Vit" trang 255 ca PGS.TS Nguyn Khc Minh thì "hiu qu – efficiency"
trong kinh t đc đnh ngha là "mi tng quan gia đu vào các yu t khan
him vi đu ra hàng hóa và dch v" và "khái nim hiu qu đc dùng đ xem xét
các tài nguyên đc các th trng phân phi tt nh th nào". Nh vy, có th hiu
hiu qu là mc đ thành công mà các DN hoc NH đt đc trong vic phân b
các đu vào có th s dng và các đu ra mà h sn xut, nhm đáp ng mt mc
tiêu nào đó.
Mc tiêu ca các nhà sn xut có th đn gin là c gng tránh lưng phí,
bng cách đt đc đu ra cc đi t các đu vào gii hn hoc bng vic cc tiu
hoá s dng đu vào trong sn xut các đu ra đư cho. Trong trng hp này khái
nim hiu qu tng ng vi cái mà ta gi là hiu qu k thut (kh nng cc tiu
hoá s dng đu vào đ sn xut mt véc t đu ra cho trc, hoc kh nng thu
đc đu ra cc đi t mt véc t đu vào cho trc), và mc tiêu tránh lưng phí
ca các nhà sn xut tr thành mc tiêu đt đc mc hiu qu k thut cao.  mc
cao hn, mc tiêu ca các nhà sn xut có th đòi hi sn xut các đu ra đư cho vi

Tóm li, quan đim v hiu qu là đa dng, tùy theo mc đích nghiên cu có
th xét hiu qu theo nhng khía cnh khác nhau. Tuy nhiên, xut phát t nhng
hn ch v thi gian và ngun s liu, do vy quan đim v hiu qu mà lun vn s
dng đ đánh giá hiu qu hot đng ca các NHTM là da trên tiêu chun đánh giá
hiu qu kinh t, th hin mi quan h ti u gia kt qu kinh t đt đc và chi
9
phí b ra đ đt đc kt qu đó, hay nói mt cách khác hiu qu mà lun vn tp
trung nghiên cu trong đánh giá hot đng ca NHTM đc hiu là kh nng bin
các đu vào thành các đu ra trong hot đng kinh doanh ca NHTM.

1.2. Các yu t nh hng đn hiu qu hot đng ca NHTM
Hiu qu là điu kin quyt đnh s sng còn và phát trin ca mt NH, bi
vy nâng cao hiu qu cng có ngha là tng cng nng lc tài chính, nng lc
điu hành đ to ra tích ly và có điu kin m rng các hot đng kinh doanh góp
phn cng c và nâng cao thng hiu ca các NHTM. Tuy nhiên, đ NHTM hot
đng có hiu qu hn, đòi hi phi xác đnh đc các yu t nh hng ti hiu qu
hot đng ca các NHTM nhm hn ch đc các hot đng mang tính cht ri ro,
bo toàn vn, nâng cao thu nhp và li nhun t các hot đng kinh doanh ca
NHTM. Các yu t này có th đc chia làm hai nhóm: nhóm yu t khách quan và
nhóm yu t ch quan, tùy theo điu kin c th ca tng NH mà hai nhóm yu t
này có nhng nh hng khác nhau đn hiu qu hot đng ca chính các NHTM.

1.2.1. Nhóm yu t khách quan
1.2.1.1. Môi trng v kinh t, chính tr và xã hi trong và ngoài nc:
NHTM là mt t chc trung gian tài chính làm cu ni gia khu vc tit
kim vi khu vc đu t ca nn kinh t, do vy nhng bin đng ca môi trng
kinh t, chính tr và xư hi có nhng nh hng không nh đn hot đng ca các

Môi trng pháp lỦ bao gm tính đng b và đy đ ca h thng lut, các
vn bn di lut, vic chp hành lut và trình đ dân trí.
Thc tin cho thy s phát trin ca các nn kinh t th trng trên th gii
hàng trm nm qua đư minh chng cho tm quan trng ca h thng lut trong vic
điu hành nn kinh t th trng. Nu h thng lut pháp đc xây dng không phù
hp vi yêu cu phát trin ca nn kinh t thì s là mt rào cn ln cho quá trình
phát trin kinh t. Khác vi các nc có nn kinh t th trng phát trin, khi mà h
có mt h thng lut khá đy đ và đc sa đi và b sung nhiu ln trong quá
trình phát trin ca mình thì  Vit Nam do mi chuyn đi nn kinh t t c ch k
hoch hóa sang vn hành theo nn kinh t th trng hn 20 nm, do đó h thng
11
lut còn thiu và cha đy đ và đây cng thc s là mt tr ngi đi vi hot đng
ca các NHTM.
ng thi, quá trình tin t hóa din ra nhanh trong thi gian gn đây đòi hi
Vit Nam phi sm thông qua các b lut mi và sa đi các điu lut không còn
phù hp vi tình hình kinh t, có nh vy h thng lut pháp mi thc s to lp
đc mt môi trng pháp lỦ hoàn chnh làm c s đ gii quyt các tranh chp,
khiu ni ny sinh trong hot đng kinh t, xư hi. Nh vy, rõ ràng môi trng lut
pháp có vai trò ht sc quan trng đi vi các hot đng kinh t nói chung và đi
vi hot đng ca các NHTM nói riêng, là c s tin đ cho ngành NH phát trin
nhanh và bn vng.

1.2.2. Nhóm yu t ch quan
Nhóm yu t ch quan chính là các yu t t bên trong ni b ca chính các
NHTM nh các yu t v kh nng qun tr và điu hành, nng lc tài chính, trình
đ lao đng, ng dng tin b công ngh vào hot đng kinh doanh…
- Nng lc tài chính ca mt NHTM thng đc biu hin trc ht là qua

đnh đn s thành bi trong bt k hot đng nào ca các NHTM. Xư hi càng phát
trin thì càng đòi hi các NH phi cung cp nhiu dch v mi và có cht lng.
Chính điu này đòi hi cht lng ca ngun nhân lc cng phi đc nâng cao đ
đáp ng kp thi đi vi nhng thay đi ca th trng, xư hi. Vic s dng nhân
lc có đo đc ngh nghip, gii v chuyên môn s giúp cho NH tìm và gi đc
nhng khách hàng trung thành, ngn nga đc nhng ri ro có th xy ra trong các
hot đng kinh doanh, đu t và đây cng là yu t giúp các NH gim thiu đc
các chi phí hot đng.

1.3. Các ch tiêu đánh giá hiu qu hot đng ca NHTM
Các h s tài chính là công c đc s dng ph bin nht trong đánh giá,
phân tích và phn ánh hiu qu hot đng ca các NHTM  cp ngành và cp qun
lỦ ca Chính ph.
Mi h s cho bit mi quan h gia hai bin s tài chính qua đó cho phép
phân tích và so sánh gia các chi nhánh, gia các NH và phân tích xu hng bin
đng ca các bin s này theo thi gian. Có nhiu loi h s tài chính đc s dng
13
đ đánh giá các khía cnh hot đng khác nhau ca mt NH, các h s tài chính này
bao gm các ch tiêu phn ánh kh nng sinh li, các ch tiêu phn ánh hiu qu
hot đng và các ch tiêu phn ánh ri ro tài chính ca mt NH.
Nhóm ch tiêu phn ánh kh nng sinh li – phn ánh hiu qu ca mt
đng vn kinh doanh, thng đc phn ánh thông qua các ch tiêu sau: NIM, EPS,
ROA và ROE.

    í
 à 


14
hiu, NH có c cu tài sn hp lỦ, có s điu đng linh hot gia các hng mc trên
tài sn trc nhng bin đng ca nn kinh t.
ROE là mt ch tiêu đo lng t l thu nhp cho các c đông ca NH. Nó th
hin thu nhp mà các c đông nhn đc t vic đu t vào NH (tc là chp nhn
ri ro đ hy vng có đc thu nhp  mc hp lỦ). Ch tiêu này cng đc s dng
khá ph bin trong phân tích hiu qu hot đng nhm phn ánh hiu qu s dng
vn ch s hu.
Ngoài ra, trong đánh giá hiu qu hot đng ca ngân hàng, các nhà qun tr
ngân hàng còn xem xét mi quan h gia ch tiêu ROA và ROE vì trên thc t hai
ch tiêu này phn nh s đánh đi c bn gia ri ro và thu nhp. Chính điu này
cho thy mt NH có th có ROA thp nhng vn có th đt đc ROE khá cao do
h s dng đòn by tài chính ln.
Nhóm ch tiêu phn ánh thu nhp, chi phí
Vi chin lc ti đa hóa li nhun, các NHTM thng nâng cao hiu qu
hot đng ca mình bng cách gim chi phí hot đng, tng nng sut lao đng trên
c s t đng hóa và nâng cao trình đ nhân viên. Bi vy, các thc đo phn ánh
hiu qu trong hot đng ca NH và nng sut lao đng ca nhân viên gm các ch
tiêu sau:
 Tng chi phí hot đng / Tng thu t hot đng: là mt thc đo phn ánh
mi quan h gia đu vào (t s) và đu ra (mu s) hay nói cách khác nó phn ánh
kh nng bù đp chi phí trong hot đng ca NH.
 Nng sut lao đng (Thu nhp hot đng / S nhân viên làm vic đy đ
thi gian): phn ánh hiu qu s dng lao đng ca NH.
 Tng thu hot đng / Tng tài sn: phn ánh hiu qu s dng tài sn. Nu
h s này ln phn ánh NH đư phân b tài sn (danh mc đu t) mt cách hp lỦ
nhm nâng cao li nhun ca NH.

Vn huy đng (phn ánh hiu qu đu t ca mt đng vn huy đng) hay ch tiêu
Vn huy đng / Vn t có (phn ánh kh nng và quy mô thu hút vn t nn kinh
t)…