1 Chuyên ngành : Tài chính Doanh nghip
Mã s : 60.31.12

LUNăVNăTHCăSăKINHăT
NGIăHNG DN KHOA HC
TS. PHAN HIN MINH

TP.H Chí Minh – Nm 2012

2

LI CAM ĐOAN

Tàààààààu này là ca bn thân, các s liu và ni
dung trong nghiên cu này là trung thc. Kt qu ca nghiên càààc
công b trong bt k công trình nào.

Tác gi


nhim, tààààà tôi hoàn thành luààt chàng và thi gian
ành;
Cùng các Thy, Cô ging dy lp cao hàTààààààt kin
thc cho tôi trong sut khóa hc.
CàààTàCààĐààài hààà, h tr trong sut
thi gian hc tàng;
Và tt c các bn lp cao hàTààààà .

4

MC LC CHI TIT



1.2 Thc trng khu vàDNNVVààa bàn Tp.HCM 16
1.2.1 Phát trin s àDNNVVààà 16
1.2.2 S àààDNNVVààà 16
1.2.3 Vààààn bình quân ca DNNVV 17
1.2.4 Phân b DNNVVààààp theo loi hình, ngành ngh 17
1.2.5 Tng sn phààààa bàn thành ph 18
àLàng trong khu vc DNNVV 18
1.3. Tng kt mt s nghiên càà 18
1.4 Các nhân t ààn hiu qu kinh doanh ca doanh nghip 21
1.4àNàc ni ti 21
1.4àCààà 22
1.4.3 Yu t vn 23
1.4àNàc cnh tranh 24
1.4àCààà 25
1.5 Hiu qu hoàng kinh doanh ca doanh nghip 25
1.5.1 Khái nim 25
1.5àÝà 26
1.5.3 Bn cht hiu qu hoàng sn xut kinh doanh 26
1.5.4 Tiêu chuàààu qu hoàng sn xut kinh doanh 26
1.5.5 S cn thit nâng cao hiu qu hoàng sn xut kinh doanh 26
1.6 Mô hình nghiên cu liên quan 27
1.6.1 Mô hình ca Atsede Woldie, Patricia Leighton và Adebimpe Adesua 27
1.6.2 Mô hình ca Chuthamas Chittithaworn (2010) 29
1.6.3 Mô hình ca M. Krishna Moorthy, Annie Tan, Caroline Choo, Wei Chang
Sue, Jonathan Tan Yong Ping, và Tan Kah Leong (2012) 30
1.6.4 Mô hình ca Phan Th Minh Lý (2011) 31
Kt lu   33
2.8.2 Tààu qu kinh doanh 51
2.9 Phân tích nhân t EFA 51

7

2.10 Kiành mô hình nghiên cu và các gi thuyt 55
2.10.1 Mô hình hiu chnh 55
2.10.2 Kim nh h s ààP 56
2.10.3 Phân tích hi quy 57
2.11 Kiành hiu qu kinh doanh gia các doanh nghip hoàng trong
ààc khác nhau 60
2.12 Kià nh hiu qu kinh doanh gia các doanh nghip có loi hình
doanh nghip khác nhau 62
2.13 Kiành hiu qu kinh doanh gia các doanh nghip có quy mô vn
kinh doanh khác nhau 63
Kt lu  2 64
CHNG 3: GII PHÁP VÀ KHUYN NGH 66
3.1 Kt qu 66
3.2 Ýààc tin, khuyn ngh gii pháp 67
àÝààc tin 67
3.2.2 Khuyn ngh mt s giàài vàà 67
3.2.2.1 Nhóm giààààà 67
3.2.2.2 Nhóm gii pháp ni lc ca doanh nghip 69
3.2.2.3 Nhóm gii pháp yu t vn 71
3.2.3 Khuyn ngh mt s giàài vàà 72
3.3 Các hn ch àng nghiên cu tip theo 73
3.3.1 Hn ch 73


9

DANH MC BNG

Bng 1.1: Tiêu chí phân loi doanh nghip ti Vit Nam 6
Bng 1.2: S àDNNVVààà .
Bng 1.3: S àààDNNVVààà.16
Bng 1.4: VàààààààDNNVV..17
Bng 1.5: Phân b DNNVV theo loi hình, ngành ngh 17
Bng 1.6: Tng sn phàààc càTHCM 18
Bng 2.1: Bng tng hp phiu kho sát theo gii tính 44
Bng 2.2: Bng tng hp phiu kho sát theo đ tui 44
Bng 2.3: Bng tng hp phiu kho sát theo trình đ 45
Bng 2.4: Bng tng hp phiu kho sát theo lnh vc kinh doanh 45

(2008) 28
Hình 1.2: Hình 1.2 Mô hình ca Chuthamas Chittithaworn (201ààà
Hình 1.3: Mô hình ca M. Krishna Moorthy, Annie Tan, Caroline Choo, Wei
Chang Sue, Jonathan Tan Yong Ping, và Tan Kah Leong (2012)ààà
Hình 1.4: Mô hình ca Phan Th MàLààà
Hình 2.1: Lu đ nghiên cu 34
Hình 2.2: Mô hình nghiên cu đ xut 39
Hình 2.3: Mô hình điu chnh sau khi phân tích EFA 56 11
12

Nhn thc đc vn đ này, tác gi chn đ tài “Phân tích các nhân t nh
hng đn hiu qu kinh doanh ca doanh nghip nh và va trên đa bàn Thành
ph H Chí Minh” nhm xác đnh các yu t nh hng ln đn doanh nghip.
Trên c s đó to điu kin thun li cho DNNVV phát trin, thích ng vi xu th
hi nhp gia các nc trong khu vc và trên th gii.
McăđíchăvƠăniădungănghiênăcu
 tài tp trung nghiên cu các vn đ sau:
- Th nht: xác đnh các nhân t nh hng đn hot đng sn xut kinh
doanh ca các DNNVV trên đa bàn thành ph H Chí Minh (Tp.HCM).
- Th hai: đo lng mc đ nh hng ca mt s nhân t đn hot đng ca
DNNVV.
- Th ba: trên c s kt qu lo lng, đi chiu li vi nhng chính sách h
tr ca chính ph cho DNNVV trong thi gian va qua đ đa ra các nhn xét và
khuyn ngh nhm phát trin DNNVV.
iătngăvƠăphmăviănghiênăcu
i tng nghiên cu là nhng DNNVV trên đa bàn Tp.HCM thuc các loi
hình: Công ty trách nhim hu hn (Công ty TNHH), Công ty c phn (Công
ty CP), Doanh nghip t nhân (DN t nhân), Doanh nghip nhà nc (DN nhà
nc) và các loi hình doanh nghip khác (Công ty liên doanh, và Doanh
nghip 100% vn nc ngoài )

Tác gi s nghiên cu trên c s điu tra các đi tng hin đang làm vic
trong các doanh nghip: giám đc, trng phòng, nhân viên, t trng, chuyên
viên…,

mm SPSS 16.0, tin hành kim đnh thông qua các bc: (1) đánh giá s b
thang đo và đ tin cy ca bin đo lng bng h s Cronbach Alpha và đ giá
tr (factor loading) bng phân tích nhân t khám phá EFA (Exploratory Factor
Analysis), (2) kim đnh các gi thuyt mô hình cu trúc và đ phù hp tng th
mô hình. Tip theo thc hin kim đnh T-Test, Bonferroni & phân tích
ANOVA (Analysis Of Variance) gia các nhóm đi tng khác nhau vi các
thành phn ca mô hình cu trúc đã đc kim đnh nhm tìm ra s khác bit có
ý ngha ca mt vài nhóm c th
ụănghaăthcătină
Kt qu nghiên cu xác đnh các yu t nh hng đn hiu qu kinh doanh ca
DNNVV trên đa bàn Tp.HCM. Trên c s đó, các doanh nghip s tp trung
ngun lc cn thit đ điu chnh hoc xây dng các chính sách cho phù hp vi
doanh nghip ca mình. ng thi tham chiu đn các chính sách ca chính ph đ
đa ra nhng nhn xét và khuyn ngh

14

Ktăcuălunăvn
Ni dung lun vn bao gm 3 chng:
Phnămăđu
Chngă1:ăCăs lý thuyt và mô hình nghiên cu
Gm nhng ni dung: mt s lý thuyt v DNNVV, các thành phn liên quan đn
hot đng kinh doanh ca DNNVV nh: nng lc ni ti ca doanh nghip, yu t
vn, chính sách v mô, chính sách đa phng. Mô hình nghiên cu liên quan.
Chng 2: Phng pháp nghiên cu và kt qu nghiên cu
Gm nhng ni dung: trình bày phng pháp nghiên cu chi tit, kt qu nghiên
cu đnh tính, hiu chnh thang đo, thông tin mu. Phân tích d liu và trình bày kt

CăS LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU

1.1 Khái quát v doanh nghip nh và va
1.1.1Khái nim
Doanh nghip nh và va là nhng doanh nghip có quy mô nh bé v mt
vn, lao đng hay doanh thu. DNNVV có th chia thành ba loi cng cn c vào
quy mô đó là doanh nghip siêu nh (micro), doanh nghip nh và doanh nghip
va. Theo tiêu chí ca Nhóm Ngân hàng Th gii, doanh nghip siêu nh là doanh
nghip có s lng lao đng di 10 ngi, doanh nghip nh có s lng lao đng
t 10 đn di 50 ngi, còn doanh nghip va có t 50 đn 300 ngi.
Mi nc thng có tiêu chí riêng đ xác đnh doanh nghip nh và va 
nc mình ví d nh  c, DNNVV đc đnh ngha là nhng doanh nghip có s
lao đng di 500 ngi, trong khi đó  B là 100 ngi. Nhng cho đn nay Liên
minh Châu Ểu (EU) đư có khái nim v DNNVV chun hóa hn. Nhng doanh
nghip có di 50 lao đng đc gi là doanh nghip nh còn nhng doanh nghip
có trên 250 lao đng đc gi là nhng doanh nghip va. Ngc li,  M nhng
doanh nghip có s lao đng di 100 ngi đc gi là doanh nghip nh, di
500 ngi là doanh nghip va.
 Vit Nam, theo Ngh đnh s 56/2009/N-CP ngày 30/6/2009 ca Chính
ph v tr giúp phát trin doanh nghip nh và va, khái nim DNNVV đc đnh
ngha nh sau “Doanh nghip nh và va là c s kinh doanh đư đng kỦ kinh
doanh theo quy đnh pháp lut, đc chia thành 3 cp: siêu nh, nh, va theo qui
mô tng ngun vn (tng ngun vn tng đng tng tài sn đc xác đnh trong
bng cân đi k toán ca doanh nghiêp) hoc s lao đng bình quân nm (tng
ngun vn là tiêu chí u tiên), c th nh sau:
ngi đn
200 ngi
T trên 20
t đng đn
100 t đng
T trên 200
ngi đn
300 ngi
II.Công
nghip và
xây dng
10 ngi
tr xung
20 t đng
tr xung
T trên 10
ngi đn
200 ngi
T trên 20
t đng đn
100 t đng
T trên
200 ngi
đn 300
ngi
III.Thng
mi và dch
v
10 ngi
tr xung

và thp. Bên cnh đó đi ng qun lý ca DNNVV có trình đ hn ch thng điu
hành theo kinh nghim, tp quán và bn nng vì vy cha có tm nhìn chin lc,
kh nng xâm nhp th trng nc ngoài còn nhiu hn ch.
Sc cnh tranh ca doanh nghip và sn phm, dch v còn thp. Nguyên nhân
là do trình đ công ngh thp dn đn cht lng sn phm không cao, mu mư
không đa dng khin giá tr gia tng ca sn phm thp. Hn ch v thông tin, hn
ch v vn… s bo h ca Nhà nc vi các doanh nghip nhà nc làm hn ch
nng lc cnh tranh ca DNNVV.
Quy mô nhà xng nh hp, c s vt cht và trình đ k thut yu kém, lc
hu, không đng b dn đn khó khn trong vn đ ng dng khoa hc công ngh
tiên tin vào hot đng sn xut kinh doanh.
1.1.3 Vai trò caăDNNVVătrongănnăkinhătăthătrngăăVităNam
Trong 10 nm qua, nn kinh t nc ta có nhng bc phát trin không ngng
và đư gt hái đc nhiu thành công. Tc đ tng trng kinh t tng đi cao,
ngay c trong giai đon khng hong kinh t toàn cu, mc tng trng bình quân
đt 7,2%/nm trong thi k 2001-2010 (7,5% giai đon 2001-2005 và gn 7% giai
đon 2006-2010). GDP bình quân đu ngi theo giá thc t vào nm 2010 c
khong 1.200USD do đó nc ta đc xp trong danh sách các quc gia có thu
nhp trung bình thp, thu hp đáng k khong cách phát trin so vi các nn kinh t
khác trong khu vc.  đt đc thành qu đó, chúng ta phi tha nhn s đóng
góp đáng k ca các DNNVV.
1.1.3.1ă DNNVVă đóngă vaiă tròă quană trngă trongă vică thúcă đyă kinhă tă tngă
trngăvƠătngăthuănhpăqucădơn
DNNVV vi quy mô nh và va, mc đ đu t không ln, linh hot và rt
phù hp cho phát trin kinh t dân doanh. DNNVV là phng thc phù hp và hu
hiu đ huy đng ngun lc t nhân dân cho phát trin kinh t. T nm 2001 đn
tháng 6/2008 đư có 285.900 doanh nghip, ch yu là các DNNVV đư đng kỦ mi,
đa tng s doanh nghip trong c nc lên 349.300 doanh nghip vi tng s vn
Theo s liu ca Tng cc Thng kê công b cho thy: DNNVV là ngun to
ra vic làm ch yu trong tt c các lnh vc, chim trên 50,1% lc lng lao đng
trong tt c các loi hình doanh nghip.

19

1.1.3.3ăDNNVVăhuyăđngămiăngunălcătimănng,ătoăcăhiăchoămiăngiă
kinh doanh
Hot đng ca DNNVV thng bt đu vi mt ngun vn hn hp mà ch
yu là vn nhàn ri trong dân c. Các DNNVV thuc các thành phn kinh t đư thu
hút phn ln lao đng tham gia vào sn xut, mà cha đòi hi lao đng phi có trình
đ cao, phi đào to nhiu thi gian. Ngi lao đng ch cn đc bi dng hoc
đào to ngn hn là có th tham gia sn xut kinh doanh. Hin nay, còn có nhiu
tim nng trong dân cha đc khai khác, c th nh: tim nng v trí tu, tay ngh
tinh xo, lao đng, vn, bí quyt ngh nghip, điu kin t nhiên… Vic phát trin
các DNNVV sn xut các ngành ngh truyn thng  nông thôn là mt trong nhng
hng quan trng đ s dng tay ngh tinh xo ca các ngh nhân, nhm thu hút lao
đng nông thôn và phát huy li th ca tng vùng đ phát trin kinh t.
T ch ngun vn ít, lao đng th công c gii là chính, nên các ngun
nguyên liu ch yu là khai thác và s dng ti ch, thuc phm vi đa phng. Nh
vy, khai thác và tn dng đc mt cách trit đ các ngun nguyên liu phong phú
và đa dng ca đt nc.
1.1.3.4ăóngăgópăvƠoăngơnăsáchănhƠănc
Ngun thu ngân sách t doanh nghip nhà nc hin nay chim t trng ln,
nhng tình hình hin nay đ có ngun thu ngân sách nhà nc thì nhà nc cng
phi tr cp cho doanh nghip nhà nc. Hn na, mt khi gia nhp WTO thì vic
tr cp này không th duy trì, và h qu là ngun thu t doanh nghip nhà nc khó

xut- kinh doanh; khó khn v tài sn th chp đ vay vn; khó tip cn vi các
ngun vn vay… T l DNNVV tip cn đc vi vn vay ngân hàng tng đi
thp so vi nhu cu vn thc s.
Hin nay trong điu kin nn kinh t suy gim, t l n xu ca các doanh
nghip có xu hng tng nhanh do tình hình tài chính, hot đng kinh doanh, kh
nng tr n ca doanh nghêp sa sút; đc bit do chi phí vn tng và kh nng tiêu
th hàng hóa chm li, thm chí nhiu DNNVV phi tm dng sn xut.
Bên cnh đó, các doanh nghip t nhân thng khó tip cn vi các ngun tín
dng dài hn vì điu kin th chp. Thiu s tin cy t phía các t chc tín dng,
DNNVV ph thuc nhiu vào các ngun vn t có hoc huy đng vn t bn bè.
* Nguyên nhân:
- Nng lc tài chính ca doanh nghip t nhân yu: ây là tiêu chí quan trng
trong vic xét duyt cho vay ca t chc tín dng (TCTD) nhm đánh giá kh nng

21

tr n và các vn đ khác có liên quan đn hot đng ca doanh nghip. Tuy nhiên,
các DNNVV thng b hn ch v nng lc tài chính, vn t có thp (trung bình
khong 3-4 t/doanh nghip) nên không đáp ng yêu cu ca TCTD.
- Không đm bo tính minh bch trong báo cáo tài chính: Phn ln các báo
cáo tài chính và s sách k toán ca DNNVV cha đc thc hin đy đ, chính
xác, minh bch, công khai. Qun lý hot đng mang tính cht gia đình, báo cáo
chính thc thng thp hn tình trng thc t. Mt khác, DNNVV thng bán hàng
không có hp đng, không tuân th ch đ phát hành hóa đn bán hàng, không
thanh toán qua ngân hàng, Tt c nhng điu này đư làm cho vic phân tích, đánh
giá tình hình tài chính ca DNNVV không đ đ tin cy, nh hng đn quyt đnh
xem xét cp tín dng ca các TCTD đi vi doanh nghip.

Các DNNVV thng có k thut, công ngh sn xut, máy móc c, lc hu;
thiu thông tin v công ngh, máy móc thit b, ngun cung cp; ít hiu bit v qun
lý sn xut và qun lý cht lng dn đn cht lng và nng sut thp.
* Nguyên nhân ch yu ca vn đ này là do:
- Chi phí đu t cho công ngh mi thng rt cao, trong khi đó, vn đu t
ca các DNNVV b hn ch, li khó tip cn đc vi các khon vn vay tín dng
t các ngân hàng (nht là đi vi các doanh nghip t nhân) nh đư nêu trên nên
khó tip cn công ngh sn xut mi, hin đi.
- V phía Nhà nc: thiu các Trung tâm h tr k thut cho các doanh nghip
và cung cp các thông tin v th trng công ngh. Ngoài ra các chính sách h tr
phát trin công ngh cho các doanh nghip còn cha đc trin khai mnh.
1.1.4.4 Vnă đ đtă đai và mt bng sn xută (đi vi các doanh nghip sn
xut)
Các DNNVV hin cng đang gp nhiu khó khn v mt bng phc v cho
hot đng sn xut kinh doanh, nht là trong thi đim hin nay do:
- Các DNNVV b hn ch v kh nng tài chính và thng thc hin hot
đng sn xut kinh doanh ngay ti ni  (nht là đi vi các doanh nghip nh, các
h kinh doanh cá th). Do đó, khi thc hin di di s khó tìm đc đa đim phù
hp vi quy hoch và không đ vn đ đu t mua đt và xây dng nhà xng mi
phc v cho sn xut kinh doanh. Còn nu thuê đt trong các khu công nghip thì
giá thuê đt thng quá cao so vi kh nng ca các doanh nghip này (giá cho thuê

23

đt trong các khu công nghip trên đa bàn Thành ph hin nay là trên 100
USD/m
2


24

- Chng trình giáo dc ngh cha đc thc hin theo hng hin đi, s
lng các c s đào to ngh, s lng hc sinh hc ngh và cht lng đào to
ngh thp, c s vt cht và máy móc thit b ca trng đào to ngh rt lc hu,
cha đáp ng đc nhu cu ca th trng lao đng; mc dù Thành ph đư trin khai
đào to theo đa ch, thí đim đu thu ch tiêu đt hàng dy ngh t ngân sách ca
Thành ph và đn nay đư đt kt qu bc đu trong vic phi hp gia các doanh
nghip và các c s đào to, dy ngh (t l lao đng đư qua đào to hin đt 46%)
nhng cha có s kt, rút kinh nghim đ nhân rng mô hình.
- u t ca Nhà nc cho giáo dc dy ngh còn ít nhng li dàn tri; các h
tr cho hot đng đào to ngh t Trung ng còn ít, cha có hiu qu cao; các c
ch, chính sách cho các giáo viên dy ngh cha phù hp.
- Ngoài ra, ngi lao đng sau khi đc đào to và làm vic có kinh nghim
thng có xu hng chuyn sang các doanh nghip ln hoc các công ty nc
ngoài vi mc lng cao hn và điu kin làm vic tt hn.
1.1.4.6 Ngun thông tin
Theo báo cáo ca các doanh nghip, trong thi đim hin nay, khi Vit Nam
đư chính thc gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO), nhu cu v ngun
thông tin h tr cho các hot đng ca các doanh nghip là rt ln. Tuy nhiên, trên
thc t, phn ln các doanh nghip trên đa bàn Thành ph cng nh c nc đu có
quy mô va và nh, không đ kh nng đ t tìm kim các thông tin hoc thuê dch
v bên ngoài. iu này dn đn các doanh nghip hin đang thiu các ngun thông
tin cn thit cho hot đng ca mình, c th:
- Thông tin v th trng: gm các thông tin v nhu cu ca th trng mi, th
trng tim nng; các thông tin v các quy đnh v hàng rào k thut ti các th
trng truyn thng và th trng tim nng…
- Thông tin v khoa hc k thut: Nhiu doanh nghip mun đu t đi mi
trang thit b nhng li thiu các thông tin v các trang thit b mi, tiên tin trên

xúc tin đu t theo tng nhóm ngành tim nng.
- Theo phn nh ca nhiu doanh nghip, mc thu sut thu thu nhp doanh
nghip dù mi đc điu chnh gim còn 25%, nhng trong điu kin khó khn hin
nay thì mc thu sut này vn còn quá cao