B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM
 VÕăTHăKIMăTHY PHÂNăTệCHăNHÂNăTăNHăHNGăNă
HIUăQUăHOTăNGăCAăNGÂNăHĨNGă
THNGăMIăăVITăNAM LUNăVNăTHCăSăKINHăT

TP. HCM, Nm 2013
i

LIăCAMăOAN
TôiăxinăcamăđoanăđơyălƠăcôngătrìnhănghiênăcu ca riêng
tôi. Các s liu, kt qu nêu trong lunăvnălƠătrungăthc
và có ngun gc rõ ràng.

Tác gi lunăvn
VÕ TH KIM THY
iii

MCăLC
TRANG PH BÌA i
LI CAM OAN ii

7.2.2. Gii pháp t Ngân hàng thng mi 48
KT LUN 50
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 52
PH LC 57

v

DANHăMCăCỄC KụăHIU, CHăVITăTT
Tên vit tt
Vităđyăđ bng Ting Vit
Vităđyăđ bng Ting
Anh

VCCB
Ngân hàng TMCP Bn Vit
Viet Capital Commercial
Joint Stock Bank
MARITIMEBANK
Ngân hàng TMCP Hàng Hi
The Maritime Commercial
Joint Stock Bank
KLB
Ngân hàng TMCP Kiên Long
Kien Long Commercial
Joint Stock Bank
TCB
Ngân hàng TMCP K Thng
Vit Nam
Viet Nam Technological
and Commercial Joint
Stock Bank
NAMABANK
Ngân hàng TMCP Nam Á
Nam A Commercial Joint
Stock Bank
NAVIBANK
Ngân hàng TMCP Nam Vit
Nam Viet Commercial
Joint Stock Bank
MEKONG
Ngân hàng TMCP Phát trin
Mê Kông
Mekong Development

Bank
SACOMBANK
Ngân hàng TMCP Sài Gòn
Thng Tín
Saigon Thuong Tin
Commercial
Joint Stock
Bank

VPBANK
Ngân hàng TMCP Vit Nam
Thnh Vng
Vietnam Commercial
Joint Stock Bank for
Private Enterprise
VIETBANK
Ngân hàng TMCP Vit Nam
Thng tín
Viet Nam Thuong Tin
Commercial Joint Stock
Bank
PGBANK
Ngân hàng TMCP Xng du
Petrolimex
Petrolimex Group
Commercial Joint Stock
Bank
EXIMBANK
Ngân hàng TMCP Xut Nhp
Khu Vit Nam

n v to ra quyt đnh
Decision making unit
vii CRS/CONS
Hiu qu không đi theo quy
mô
Constant Returns to Scale
VRS
Hiu qu bin đi theo quy mô
Variable Returns to Scale
IRS
Hiu qu tng theo quy mô
Increasing returns to scale
DRS
Hiu qu gim theo quy mô
Decreasing returns to
scale
NIRS
Hiu qu không tng theo quy
mô
Non - Increasing returns
to scale
EFF
Hiu qu
Efficency
SIZE
Logarit t nhiên ca tng tài
sn

Vn ch s hu/Tng tài sn
Equity to total asset
CONC
Mc đ tp trung th phn
Bank concentration
MS
Th phn tin gi
Marketshare
GDP
Tng sn phm quc ni
Gross domestic product
CPI
Ch s giá tiêu dùng
Consumer Price Index
EU
Khi liên minh Châu Âu
European Union
MENA
Các nc khu vc Trung đông
và Bc Phi

G12
Nhóm Ngân hàng có quy mô
ln

NHTM
Ngân hàng thng mi

NHTMCP
Ngân hàng thng mi c phn

Bng 6.2 S lng các Ngân hàng có Hiu sut gim (DRS), tng (IRS) và không
đi theo quy mô (CONS) giai đon 2009-2012 34
Bng 6.3 Giá tr ti u (Projected value) cho các bin đu vào và đu ra Navibank
36
Bng 6.4 Giá tr ti u (Projected value) cho các bin đu vào và đu ra VIB 37
Bng 6.5 Giá tr ti u (Projected value) cho các bin đu vào và đu ra VPBank 38
Bng 6.6 Tng hp kt qu c lng mô hình Tobit phân tích các nhân t tác đng
đn hiu qu hot đng ca NHTM 39
Bng 6.7 Kt qu hi quy mô hình Tobit vi bin ph thuc TE 40
Bng 6.8 Kt qu hi quy mô hình Tobit vi bin ph thuc PTE 41
Bng 6.9 Kt qu hi quy mô hình Tobit vi bin ph thuc SE 42
1

MăU
Ngân hàng thng mi đóng vai trò quan trng trong s phát trin kinh t  bt
c quc gia nào. Mt h thng ngân hàng có hiu qu tt có th chu đng đc các
cú sc khác nhau và do đó góp phn vào s n đnh ca nn kinh t.
Cùng vi quá trình hi nhp vi th gii, h thng ngân hàng ca Vit Nam đư
và đang có rt nhiu thay đi. Nhiu ngân hàng bao gm các ngân hàng thng mi
và chi nhánh nc ngoài đư đc thành lp, các ngân hàng hot đng càng ngày
càng cnh tranh, phát trin vi tc đ nhanh, gim các yu t đc quyn nh trc
đây. Nh vy, các khách hàng có nhiu c hi hn trong vic la chn s dng dch
v và ngày càng đc đáp ng yêu cu tt hn.
Tuy nhiên, T chc tín dng hot đng ti Vit Nam khá ln, nhng có tình
trng phân b
không đu, ni tha, ni thiu và cha đm bo s đa dng v loi
hình và quy mô
(y Ban giám sát Tài chính Quc gia). Chính vì s cnh tranh và
nhu cu tng trng nhanh chóng đư dn đn nhng bt n trong hiu qu hot đng
ca các Ngân hàng thng mi.

đng ca các NHTM chu s nh hng ca nhân t vi mô, v mô và bin ngành.
Bài nghiên cu có b cc nh sau:
- Các nghiên cu thc nghim v tính hiu qu và các nhân t nh hng đn
tính hiu qu ca NHTM
- Phng pháp lun và d liu nghiên cu
- Tho lun kt qu nghiên cu
- Mt s hn ch ca nghiên cu và các kin ngh

3

4. CácănghiênăcuăthcănghimăvătínhăhiuăquăvƠăcácănhơnătănhăhngă
đnătínhăhiuăquăcaăNHTM
4.1. Các nghiên cu  nc ngoài
 các nc phát trin, có mt s bài vit điu tra nguyên nhân hot đng không
hiu qu ca NHTM, nghiên nhiu hn v tính phi hiu qu. Da trên mô hình
CAMEL, các kt qu cho thy Tính thanh khon cng nh cht lng ca tài sn có
nh hng đn hiu qu ca NHTM. David C. Wheelock &Paul W. Wilson (1995)
s dng phng pháp chi phí và li nhun ngu nhiên điu tra nguyên nhân tht bi
ca các ngân hàng M, các kt qu thc nghim cho thy các ngân hàng có vn hóa
tt, thanh khon cao, ít n xu có hiu qu và li nhun cao hn so vi các ngân
hàng có vn hóa thp, ít thanh khon và cht lng tài sn xu.
Bài vit thc hin  các nc EU vi mc đích điu tra các nhân t v mô và vi
mô đi vi hiu qu NHTM, Casu B và Molyneux P (2003) s dng mô hình DEA
đư nghiên cu tình trng hiu qu ca các ngân hàng EU khác nhau, sau đó áp dng
phng pháp mô hình hi quy Tobit. Các kt qu thc nghim ch ra rng t khi có
s thành lp ca th trng chung Châu Âu, có nhiu ci tin nh trong các mc đ
hiu qu, vi nhân t bin ngành có tác đng đn hiu qu hot đng ca hu ht
các ngân hàng.
Delis và Papanikolaou (2009) nghiên cu các yu t quyt đnh hiu qu ca
ngân hàng trong 10 quc gia mi gia nhp EU, áp dng mt mô hình hai giai đon

ca s gim thiu ri ro, tng tài sn ngân hàng tng lên đc tìm thy tác đng tiêu
cc lên hiu qu do gia tng chi phí hot đng, đc bit khi ngân hàng ln hot có
hiu qu kinh t gim theo quy mô.
 Brazil, bài vit bi Tecles, P. & Tabak, B.M (2010) s dng phng pháp
Bayesian Stochastic trong giai đon sau t nhân hóa 2000-2007, đánh giá hiu qu
chi phí và li nhun. Kt qu cho thy các ngân hàng ln có chi phí và li nhun
hiu qu. Các ngân hàng nc ngoài đư đt đc mc hiu qu cao thông qua vic
thành lp các chi nhánh mi và mua li các ngân hàng đa phng. Các ngân hàng
quc doanh đư có nhng ci tin trong hiu qu chi phí, nhng có liên quan đn tính
5

phi hiu qu v li nhun. Cui cùng, có mi quan h cùng chiu gia mc vn hóa
th trng và hiu qu hot đng ca ngân hàng.
 Mexico, mô hình DEA 2 giai đon đc s dng đ đánh giá các yu t quyt
đnh đn hiu qu hot đng ca NHTM, đc vit bi Garcia-Garza.J.G, (2011),
sau đó các kt qu đc hi quy thông qua mô hình Tobit đ tìm ra các yu t quyt
đnh chính, các kt qu thc nghim ca bài vit này ch ra ngành ngân hàng
Mexico đư tri qua mc phi hiu qu trung bình trong sut k nghiên cu, vi phi
hiu qu k thut (15%), phi hiu qu k thut thun (29%) và phi hiu qu quy mô
(14%), tuy nhiên mc đ hiu qu gia tng t 2008 tr v sau, các yu t quyt đnh
chính ca s gia tng trong hiu qu nh vào tng cng cho vay và tng trng
GDP, nhng phi hiu qu b gây ra bi n xu, s gia tng chi phí ngoài lưi và t l
lm phát.
Mô hình DEA 2 giai đon cng đc s dng  các Ngân hàng  Rp Saudi,
đc nghiên cu bi G.A., Barros, P.C., và Matousek, R., (2011), giai đon đu mô
hình DEA (gi đnh VRS) đc s dng, sau đó mô hình hi quy ct ct
bootstrapped (bootstrapped truncated regression model ) đc s dng đ có đc
các yu t quyt đnh hiu qu. Các kt qu thc nghim ch ra các Ngân hàng 
rp Saudi liên tc ci thin tình trng hiu qu t nm 2004. Các yu t tác đng
đn hiu qu đc tìm thy bao gm tng tng tài sn ca ngân hàng có nh hng

ngân hàng Jordan trong giai đon 2005-2010 bng cách s dng mô hình DEA.
Hiu qu không đi theo quy mô và hiu qu bin đi theo quy mô đc s dng đ
đánh giá hiu qu có liên quan. Kt qu nghiên cu ch ra rng ch có mt vài ngân
hàng  Jordan có quy mô hiu qu k thut là hot đng hiu qu trong vic qun lý
ngun lc tài chính và li nhun tng th. Hn na, mt vài ngân hàng đc tìm
thy hot đng hiu qu theo quy mô hiu qu k thut và ch trong mt vài nm.
Ngoài ra cuc khng hong tài chính đc tìm thy có nh hng đáng k tác đng
đn hiu qu hot đng ca NHTM.
7

Karimzadeh (2012) đư kim tra hiu qu hot đng ca NHTM  n đ trong
sut k nghiên cu 2000-2010 bng cách s dng mô hình DEA. Các đu vào và
đu ra ca nghiên cu đc phân tích da trên phng pháp tip cn trung gian vi
mu gm 8 NHTM. Kt qu ca nghiên cu cho thy giá tr trung bình ca hiu
qu chi phí (hay hiu qu kinh t), hiu qu k thut và hiu qu quy mô là 0,991,
0,995; và 0,991 đi vi VRS và 0,936; 0,969 và 0,958 đi vi mô hình CRS, s
dng mô hình DEA tng ng. Thêm vào đó, kt qu đ xut Ngân hàng Trung
ng n đ và ngân hàng đu t ICICI n  hot đng hiu qu hn khi so sánh
vi các ngân hàng khác  n  và kt qu xác đnh rng la chn các ngân hàng 
khu vc công hot đng hiu qu hn các ngân hàng  khu vc t nhân trong sut
k nghiên cu  n .
Zainal và Ismail (2012) điu tra hiu qu ca các Ngân hàng hi giáo 
Malaysia trong nm 2006 đn 2010. Mc đích ca bài vit là tính toán hiu qu k
thut TE, hiu qu k thut thun PTE và hiu qu theo quy mô ca các Ngân hàng
hi giáo, và so sánh đim hiu qu gia các ngân hàng hi giáo ni đa và nc
ngoài. Phng pháp phi tham s da trên DEA đc s dng đ c tính hiu qu
s dng mô hình đu vào. u vào và đu ra ca bài vit này đc phân tích da
trên cách tip cn trung gian. Kt qu ch ra rng TE, PTE và SE trung bình tng
ng là 0,79; 0,90 và 0,88. Sau đó, các Ngân hàng hi giáo ni đa có đim TE và SE
cao hn đc so sánh vi các ngân hàng hi giáo nc ngoài. Tuy nhiên, các ngân

hiu qu trung bình ca các ngân hàng trong mu cao và n đnh qua thi gian. Mt
kt qu quan trng khác là hiu qu có liên quan ca các ngân hàng ln có ý ngha
hn các ngân hàng nh và va, cho thy tng tài sn ca ngân hàng là mt nhân t
nh hng đn hiu qu hot đng. Tuy nhiên, các ngân hàng có t l an toàn vn
cao hn thì hot đng ít hiu qu hn. Kt lun, các ngân hàng  Jordan có t l an
toàn vn cao hn thì không thích ri ro, qun tr an toàn và danh mc đu t có li
nhun thp.
AlKhathlan và Malik (2010) nghiên cu hiu qu hot đng ca các Ngân hàng
Saudi bng cách s dng phng pháp bao d liu DEA, CharnesậCooperậRhodes
9

(CCR) and BankerậCharnesậCooper (BCR). Bài vit bao gm 10 trong s 12 ngân
hàng hot đng  Saudi t nm 2003 đn nm 2008. Các nghiên cu thc nghim
ch ra rng hu ht các ngân hàng  Saudi đt đc hiu qu ngun lc tài chính
tng ng 86,17% nu s dng phng pháp CCR và 93,97% nu s dng phng
pháp BCR.
Khaddaj (2010) điu tra mc đ hiu qu ca các ngân hàng t nhân Syria trong
sut k nghiên cu 2006-2009 bng cách s dng phng pháp bao d liu DEA.
Tng s 10 ngân hàng đc đánh giá bng cách s dng 4 mô hình đ phân tích
hiu qu hot đng tng quan ca mi ngân hàng da trên mc đ hot đng và
trung gian. Kt qu cho thy mc dù hu ht các ngân hàng  Syria có mc đ hot
đng phi hiu qu nhng các ngân hàng này có xu hng hot đng hiu qu hn
trong vai trò đnh ch tài chính trung gian. Theo đó, các ngân hàng Syria có th s
dng thêm các ngun lc đ to ra nhiu doanh thu hay gim nhiu chi phí hn đ
tin gn đn đng biên hiu qu. Hn na, bài vit điu tra tác đng thâm niên
hot đng ca ngân hàng trong mi quan h vi hiu qu, kt qu cho thy đim
hiu qu trong hot đng ngân hàng có th gia tng sau khi xem xét s nm hot
đng ca các ngân hàng là mt d liu đu vào không kim soát; Vì vy cho thy s
nm hot đng ca các ngân hàng có tác đng dng gián tip lên hiu qu toàn
phn. Nói cách khác, hu ht các ngân hàng Syria đc quan sát đư qun tr đ s

 Tazania, Raphael. G (2013) s dng mô hình DEA c lng tính phi hiu
qu là 13%, 9% và 4% đi vi TE, PTE và SE trong thi gian nghiên cu 2005-
2008. S dng mô hình hi quy Tobit, kt qu cho thy hiu qu hot đng ca
ngân hàng b nh hng bi các nhân t vi mô, ngành và các nhân t kinh t v mô.
c bit hn vi các nhân t vi mô: Tng tài sn, li nhun đc đo lng bng
NIM, tính thanh khon, cng nh an toàn vn đc tìm thy là các nhân t chính
nh hng đn hiu qu hot đng ca Ngân hàng, trong khi vi các nhân t ngành
ngân hàng thì: Th phn và s tp trung đc phát hin có tác đng đn hiu qu
hot đng ca Ngân hàng.
11

4.2. Các nghiên cu  Vit Nam
Nguyn Minh Sáng (2013), nghiên cu nhân t tác đng đn hiu qu s dng
ngun lc ca các ngân hàng thng mi trên đa bàn TP.HCM. Kt qu cho thy,
hiu qu tit kim chi phí hay hiu qu kinh t toàn phn trung bình ca 17 NHTM
trong mu nghiên cu ch đt mc trung bình rt thp là 0,68 trong giai đon 2007 ậ
2011. Hiu qu k thut và hiu qu phân b trung bình ca các NHTM trong mu
nghiên cu tuy  mc cao hn là 0,85 và 0,8 nhng các NHTM trên đa bàn
TP.HCM vn cha s dng ti đa các ngun lc đu vào nh ngun nhân lc, tài
sn c đnh, tin gi khách hàng và quy mô đu ra hay thu nhp ca ngân hàng cha
tng xng. Mô hình hi quy Tobit phân tích các nhân t tác đng đn hiu qu
kinh t toàn phn ca các NHTM trên đa bàn TP.HCM cho kt qu không nh k
vng nhng phn ánh đúng tình hình hot đng hin nay ca các NHTM trên đa
bàn TP.HCM nói riêng và Vit Nam nói chung v vic công b thông tin và s
dng các ngun.
Nghiên cu ca Nguyn Vit Hùng (2008) bng mô hình DEA, s dng d liu
theo cách tip cn trung gian bao gm đu vào: chi phí cho nhân viên (s nhân
viên), t bn hin vt K, tin gi và chi tr lưi và đu ra: tng cho vay, thu lãi và thu
ngoài lưi. Sau đó, bng mô hình Tobit, điu tra tác đng ca các nhân t lên hiu
qu hot đng ca ngân hàng TMCP  Vit Nam giai đon 2001-2005. Kt qu cho

Hai phng pháp chính đ c tính thc nghim hiu qu hot đng ca ngân
hàng thng đc s dng: phng pháp tip cn tham s và phi tham s. Phng
pháp tham s đc coi là phc tp hn so vi các phng pháp phi tham s vì
phng pháp này có th kt hp c hiu qu phân b ngun lc và hiu qu k thut
ca đu vào. Hai phng pháp tham s chính thng đc s dng là phng pháp
biên ngu nhiên (Stochastic Frontier Approach - SFA) và phng pháp phân phi t
do (Distribution Free Approach - DFA ).
Bài vit này nghiên v s dng phng pháp phi tham s, đây là phng pháp
đc s dng trong tính toán hiu qu ca ngân hàng, xây dng đng biên t các
13

t l đu vào - đu ra quan sát đc, s dng k thut lp trình toán hc. Phng
pháp thng đc s dng là phân tích bao d liu (DEA). DEA bt ngun t bài
vit ca Farell (1957), là ngi s dng các khái nim kinh t ca đng biên sn
xut và tp hp các kh nng sn xut đ xác đnh hiu qu k thut và hiu qu
phân b ngun lc và sau đó đ xut tính phi hiu qu tng đi. DEA ln đu tiên
đc gii thiu bi Charnes, Cooper và Rhoades (1978) mô t mt ng dng ca
chng trình toán hc đ quan sát d liu, xác đnh v trí trên đng biên mà sau đó
có th đc s dng đ đánh giá hiu qu mi t chc có liên quan đn s lng
đu vào và đu ra đc quan sát.
5.1. Tip cn mô hình DEA
DEA da trên khái nim hiu qu đc s dng rng rãi trong k thut và
khoa hc t nhiên ậ Hiu qu k thut, đc đnh ngha là t l ca khi lng công
vic thc hin bi mt máy so vi mc nng lng tiêu th trong quá trình này.
Thit b này phi đc vn hành theo đnh lut bo toàn nng lng, do đó t l
hiu qu luôn luôn nh hn hoc bng vi phn t đn v.
Khái nim v k thut hiu qu không th áp dng ngay cho kinh t sn xut vì
giá tr đu ra d kin s vt quá giá tr ca đu vào do "giá tr gia tng" trong sn
xut. Tuy nhiên, trong mt s trng hp, mt hiu qu kinh t tiêu chun tng t
nh k thut tiêu chun có th đc xác đnh và đc s dng đ so sánh hiu qu

trong đng biên là phi hiu qu k thut.
DEA cung cp mt khái nim hiu qu tng t. S khác bit chính là biên sn
xut DEA không đc xác đnh bi mt s phng trình c th nh nhng gì th
hin trong phng trình 5.1, thay vào đó, nó đc to ra t d liu thc t ca các
công ty đánh giá (trong thut ng DEA thng đc gi là đn v quyt đnh hoc
DMU). Do đó, đim s hiu qu DEA cho mt công ty c th không đc xác đnh
bi mt tiêu chun tuyt đi nh phng trình 5.1, thay vào đó, nó đc xác đnh
tng đi so vi các công ty khác đang đc xem xét. Và tng t nh các bin
pháp hiu qu k thut, DEA thit lp mt "đim chun" hiu qu thng nht mà
không có đim s ca mt công ty riêng bit nào có th vt qua. Do đó, các công
ty hiu qu nhn đc đim đn v, trong khi các công ty không hiu qu nhn đc
đim DEA ít hn.
15

Trong phân tích vi mô, sn xut hiu qu đc xác đnh bi các mi quan h
công ngh vi gi đnh rng các công ty đang hot đng có hiu qu. Dù cho các
công ty có s dng cùng mt công ngh hay không thì gi đnh rng các công ty đu
hot đng trên biên tp hp kh nng sn xut, vì vy theo đnh ngha các công ty
này có hiu qu k thut.
Kt qu là nhiu lý thuyt kinh t vi mô b qua các vn đ liên quan đn phi
hiu qu công ngh. DEA gi đnh rng tt c các công ty phi đi mt vi cùng
mt công ngh không xác đnh mà đnh ngha tp hp kh nng sn xut ca h.
Mc tiêu ca DEA là đ xác đnh công ty nào hot đng trên đng biên hiu qu,
công ty nào không. Có ngha là, DEA phân chia đu vào và đu ra ca tt c các
công ty thành s kt hp hiu qu và phi hiu qu. Các kt hp đu vào - đu ra
hiu qu mang li mt đng biên sn xut tim n da vào đó s kt hp đu vào
đu ra ca mi công ty đc đánh giá. Nu kt hp đu vào - đu ra ca công ty
nm trên biên DEA, công ty có th đc xem là hiu qu, nu kt hp đu vào - đu
ra ca công ty nm trong biên DEA, công ty đc coi là phi hiu qu.
Theo C. A. Lovell và cng s (1993) và T. Coelli và cng s (2005), hiu qu