Bài 20. XÂY D NG VÀ PHÁT TRI N V N HOÁ DÂN T C TRONG CÁC TH K X - XV Ự Ể Ă Ộ Ế Ỷ
Bài 20. XÂY D NG VÀ PHÁT TRI N V N HOÁ DÂN T C TRONG CÁC TH K X - XV Ự Ể Ă Ộ Ế Ỷ
I. M C TIÊU BÀI H CỤ Ọ
I. M C TIÊU BÀI H CỤ Ọ
1. Ki n th cế ứ
Giúp HS hiểu được:
- Trong những thế kỷ độc lập, mặc dù trải qua nhiều biến động, nhân dân ta
vẫn nỗ lực xây dựng cho mình một nền văn hoá dân tộc, tiến lên.
- Trải qua các triều đại Đinh – Lê – Lý – Hồ – Lê sơ ở các thế kỷ X – XV,
công cuộc xây dựng văn hoá được tiến hành đều đặn nhất quán. Đây cũng là giai
đoạn hình thành của nền văn hoá Đại Việt (còn gọi là văn hoá Thăng Long).
- Nền văn hoá Thăng Long phản ánh đậm đà tư tưởng yêu nước, tự hào và
độc lập dân tộc.
2. T t ngư ưở
- Bồi dưỡng niềm tự hào về nền văn hoá đa dạng của dân tộc.
- Bồi dưỡng ý thức bảo vệ các di sản văn hoá tốt đẹp của dân tộc.
- Giáo dục ý thức, phát huy năng lực sáng tạo trong văn hoá.
3. K n ngỹ ă
- Quan sát, phát hiện.
II. THI T B , TÀI LI U D Y - H CẾ Ị Ệ Ạ Ọ
II. THI T B , TÀI LI U D Y - H CẾ Ị Ệ Ạ Ọ
- Một số tranh ảnh nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc thế kỷ X – XV.
- Một số bài thơ, phú của các nhà văn học lớn.
III. TI N TRÌNH T CH C D Y - H C Ế Ổ Ứ Ạ Ọ
III. TI N TRÌNH T CH C D Y - H C Ế Ổ Ứ Ạ Ọ
1. Ki m tra bài cể ũ
- Nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên?
2. M bàiở
Từ sau ngày giành độc lập, trải qua gần 6 thế kỷ lao động và chiến đấu nhân
dân Việt Nam đã xây dựng cho mình một nền văn hoá đa dạng, phong phú, đậm đà
bản sắc dân tộc. Để thấy được những thành tựu văn hoá, nhân dân ta xây dựng được

thuộc bước sang thế kỷ phong kiến độc lập có
điều kiện phát triển.
- GV yêu cầu HS đọc SGK để thấy được sự
phát triển của Nho giáo ở nước ta qua các thời
- Ở thời kỳ độc lập nho giáo, phật giáo,
đạo giáo có điều kiện phát triển mạnh.
+ Nho giáo:
- Thời Lý, Trần : Nho giáo đã dần trở
thành hệ tư tưởng chính thống của giai
cấp thống trị, chi phối nội dung giáo
dục, thi cử song không phổ biến trong
nhân dân.
Các hoạt động của thầy và trò Những kiến thức HS cần nắm vững
đại Lý, Trần Lê Sơ.
- HS theo dõi SGK và phát biểu.
- GV kết luận.
- GV có thể phát vấn: tại sao Nho giáo và chữ
Hán sớm trở thành hệ tư tưởng chính thống của
giai cấp thống trị nhưng lại không phổ biến
trong nhân dân?
- HS suy nghĩ và trả lời.
- GV lý giải: Những quan điểm, tư tưởng của
Nho Giáo đã quy định một trật tự, kỷ cương, đạo
đức phong kiến rất quy củ, khắt khe, vì vậy giai
cấp thống trị đã triệt để lợi dụng Nho giáo để làm
công cụ thống trị, bảo vệ chế độ phong kiến. Còn
với nhân dân chỉ tiếp thu khía cạnh đạo đức của
Nho giáo. Nhà Lê sơ Nho giáo trở thành độc tôn
vì lúc này Nhà nước quân chủ chuyên chế đạt
mức độ cao, hoàn chỉnh.

- PV: Việc dựng bia tiến sĩ có tác dụng gì?
- HS quan sát hình 35 bia tiến sĩ ở văn Miếu
(Hà Nội) suy nghĩ trả lời.
- GV nhận xét, kết luận: Việc làm này có tác
dụng khuyến khích học tập đề cao những người
tài giỏi cần cho đất nước.
- PV: Qua sự phát triển của giáo dục thế kỷ
XI – XV em thấy giáo dục thời kỳ này có tác
dụng gì?
- HS suy nghĩ, trả lời:
- GV nhận xét, kết luận:
- GV có thể lý giải thêm nội dung giáo dục
chủ yếu thiên về thiên văn học, triết học, thần
học, đạo đức , chính trị … (SGK là Tứ Thư Ngũ
Kinh). Hầu như không có nội dung khoa học, kỹ
thuật vì vậy không tạo điều kiện cho kinh tế phát
triển.
- Từ đó giáo dục được tôn vinh, quan
tâm phát triển.
Tác dụng của giáo dục đào tạo người
làm quan, người tài cho đất nước, nâng
coa dân trí, song không tạo điều kiện
Các hoạt động của thầy và trò Những kiến thức HS cần nắm vững
cho phát triển kinh tế.
Ho t ng 3: ạ độ
- GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy được
sự phát triển của văn hoá qua các thế kỷ. Lý giải
tại sao văn học thế kỷ XI – XV phát triển.
- HS theo dõi SGK phát biểu.
- GV nhận xét, bổ sung, kết luận về sự phát

 S phát tri n c a ngh thu tự ể ủ ệ ậ
Các hoạt động của thầy và trò Những kiến thức HS cần nắm vững
- Câu hỏi dành cho mỗi nhóm.
+ Nhóm 1: Kể tên những kiến trúc tiêu biểu
thế kỷ X – XV, phân biệt đâu là kiến trúc ảnh
hưởng của đạo Phật, đâu là kiến trúc ảnh hưởng
của Nho giáo? Nói lên hiểu biết về những công
trình kiến trúc đó.
+ Nhóm 2: Phân loại những công trình điêu
khắc Phật giáo, nho giáo. Nét độc đáo trong nghệ
thuật điêu khắc.
+ Nhóm 3: Sự phát triển của nghệ thuật sân
khấu, ca múa nhạc. Đặc điểm.
- HS các nhóm theo dõi SGK thảo luận, cử đại
diện nhóm trả lời.
- GV: trong quá trình các nhóm làm việc GV
có thể cho HS xem một số tranh ảnh sưu tầm
được: Chân cột đá ở Hoàng thành Thăng Long
(hình hoa sen nở) ấn tín thời Trần, hình rồng
cuộn trong lá đề, Binh gốm Bát Tràng để cung
cấp thêm cho HS kiến thức.
HS: các nhóm trả lời.
- GV nhận xét, bổ sung, kết luận:
GV cung cấp cho HS hiểu biết về những công
trình kiến trúc Phật giáo tiêu biểu mà các em
chưa trình bày được như: Tháp Báo Thiên (Hà
Nội), chuông Quy Điền (Hà Nội). Tượng Quỳnh
Lâm – Đông Triều (Quảng Ninh), Vạc phổ Minh
(Nam Định), Tháp Chàm …
+ GV có thể minh hoạ nét độc đáo trong kiến

- GV: yêu cầu HS đọc SGK lập bảng thống kê
các thành tựu khoa học kỹ thuật X – XV theo
mẫu.
- HS theo dõi SGK, tự hoàn thiện bảng thống
kê.
 Khoa h c k thu tọ ỹ ậ
4. C ng củ ố
- Vị trí của Phật giáo ở các thế kỷ X – XV.
- Đặc điểm thơ băn thế kỷ XI – XV.
- Nét độc đáo, tính dân tộc và dân gian trong lĩnh vực nghệ thuật thế kỷ X –
XV.
5. D n dò ặ
HS Học bài, trả lời các câu hỏi và làm bài tập SGK (96) đọc trước bài mới.