rc ht, co th khng nh rng,
cha bao gi th gii lai co nhiu
bin ng to ln va nhanh chong
trn moi phng din cua i sng xa hi
nh trong nhng thp nin cui cua th
ky XX va thp nin u cua th ky XXI.
Hin nay, tt ca cac quc gia dn tc va
vung lanh th trn th gii, bt k la nc
giau hay ngheo, phat trin hay ang phat
trin, a va ang phai i mt vi hang
loat vn  phc tap va nan giai mang
tnh toan cu. Ngheo oi va bnh tt, tnh
trang gia tng dn s va vn nan  nhim
mi trng cung vi s suy can tai nguyn
thin nhin, nguy c tim n chin tranh
tai nhng im nong co th xay ra bt ky
luc nao, c bit la mi e doa thng trc
cua nan khung b va s gia tng ti pham
quc t la nhng thach thc ln i vi
s tn tai va phat trin trong tng lai
cua con ngi, cua cac quc gia dn tc.
Thc t o buc chung ta phai co nhng
suy t su sc va nhn thc ngay cang
y u hn v vn  trach nhim xa hi.
iu quan trong la, t s t y thc v
trach nhim xa hi, mi chu th cn th
hin trach nhim xa hi cua mnh qua
nhng hanh ng thc tin cu th nhm
gop vao vic xy dng mt cuc sng ngay
cang tt ep va vn minh hn, ngay cang
co tnh Ngi hn.

Vit Nam.
(1) Xem: PGS,TS. Nguyn ng Dung. Nha nc va
trach nhim cua nha nc. Nxb T phap, Ha Ni,
2006, tr.41, 55.
nghÞ quyÕt x cña ®¶ng vµ thùc tiÔn cuéc sèng
la s ap lai. Vi y ngha o, trach nhim
la thai , hanh vi cua chu th trc mt
vn  nao o trong xa hi. Theo T in
ting Vit, trach nhim la s rang buc
i vi li noi, hanh vi cua mnh, bao am
ung n, nu sai trai th phai ganh chu
hu qua. Theo T in trit hoc cua Nxb
Tin b va Nxb S tht n hanh nm
1986, vn  trach nhim co nhng c
trng sau: mt la, no co tnh lch s xa hi;
hai la, no c xem xet trong mi quan h
qua lai vi pham tru “t do”.
Khi  cp n vn  trach nhim xa
hi, khng th coi o ch la trach nhim
cua nha nc, cua ngi lanh ao. ng
nhin, vi t cach ngi lanh ao xa hi,
ang cm quyn va nha nc phai co
trach nhim trc ht va cao nht trc
moi vn  h trong trong xa hi, t s
phat trin cua t nc n am bao moi
mt cuc sng i thng cua nhng
ngui dn. Co th khng nh rng, y la
mt trong nhng vn  quan trong c
H Ch Minh c bit quan tm. Nh
chung ta a bit, ngay sau khi Cach mang

xy dng la trach nhim cua dn.
S nghip khang chin, kin quc la
cng vic cua dn.
Chnh quyn t xa n Chnh phu
trung ng do dn c ra.
oan th t Trung ng n xa do
dn t chc nn ”(3).
c bao am moi nhu cu va tao
iu kin cho s phat trin toan din la
quyn t nhin, la li ch hoan toan chnh
ang cua con ngi. Song, quyn lun gn
vi ngha vu, li ch lun gn vi trach
nhim. iu o co ngha la, trong xa hi ta
— mt xa hi phat trin theo nh hng
xa hi chu ngha, moi ca nhn co quyn
c cng ng va xa hi chm lo; ngc
lai, ca nhn cung phai co trach nhim vi
ngi khac, vi cng ng va xa hi.
Theo quan nim cua chu ngha Mac,
xa hi khng phai la mt tp hp gian n
cac ca nhn, ma xa hi biu hin tng s
nhng mi lin h va nhng quan h cua
cac ca nhn i vi nhau, “la san phm
cua s tac ng qua lai gia nhng con
ngi”(4). Mi thanh vin trong xa hi,
trong cng ng u phai co trach nhim
NGUYN NH HOA
4
(2) H Ch Minh. Toan tp, t.7. Nxb Chnh tr Quc
gia, Ha Ni, 1996, tr.572.

nhim i vi ngi tiu dung) Nu mi
ca nhn khng y thc c y u trach
nhim xa hi cua mnh, t o co nhng
hanh vi phu hp vi nhng quy pham
phap lut va quy pham ao c se b coi la
nhng ke v trach nhim.
Trong lch s hang ngan nm dng
nc va gi nc cua dn tc Vit Nam, 
mc  va phng din nht nh, co th
khng nh rng, con ngi Vit Nam a
th hin rt ro trach nhim ca nhn cua
mnh i vi cng ng va xa hi. iu
nay c minh chng bng nhng bng
chng thc tin khng th phu nhn, c
bit la trn phng din gi nc — qua
cac cuc u tranh chng thu trong, gic
ngoai nhm gianh va bao v nn c lp
dn tc. Ngi Vit Nam vn co tinh thn
yu nc nng nan, o la mt truyn
thng cc ky quy bau — yu t ct loi lam
nn ban lnh, ban sc cua dn tc. Thc
tin cho thy, mi khi t nc b xm
lng, tt ca moi ngi dn Vit Nam yu
nc, khng phn bit nam n, gia tre,
sang hen, u tham gia vao cuc chin
u mt cach trc tip hoc gian tip.
Trong cuc khang chin chng My cu
nc cua dn tc ta, a co bit bao tm
gng thanh nin hoc sinh, sinh vin vit
quyt tm th bng mau cua mnh t

NNG CAO TRACH NHIM XAHI CUA CANHN TRONG IU KIN
xa hi cua ca nhn tham gia vao s nghip
phat trin kinh t - xa hi, xy dng t
nc theo muc tiu “dn giau, nc manh,
xa hi cng bng, dn chu, vn minh”.
Theo o, vn  quan trong hin nay la,
cn phai khai thac truyn thng yu nc
— mt gia tr vn hoa tt ep cua dn tc
ta vn lun tim n trong mi con ngi
 giai quyt cac vn  kinh t — xa hi
hin tai cua t nc. Noi cach khac, lam
th nao  khi ngun truyn thng y
nhm phat huy trach nhim xa hi cua
cac ca nhn trong vic thc hin nhim vu
phat trin kinh t — xa hi, xy dng t
nc giau ep va cuc sng hanh phuc cho
nhn dn hin nay ging nh ng cha ta
a phat huy trach nhim cua mnh trong
cac cuc khang chin giai phong va bao v
c lp dn tc trc y. Lam c nh
vy cung co ngha la chung ta tm ra
phng thc hu hiu  phat huy sc
manh cua ngun lc con ngi — mt
ngun lc ni sinh quan trong trong cng
cuc i mi va xy dng t nc theo
nh hng xa hi chu ngha.
Nh a noi trn, cac thanh vin trong
xa hi lun co nhng v tr khac nhau: co
nhng ngi la lanh ao va nhng ngi
dn thng, co nhng ngi la can b,

xa hi chu ngha  Vit Nam trong thi
gian qua a ong gop quan trong vao vic
tao nn din mao, sc thai mi cua i
sng xa hi, trc ht la trong lnh vc
phat trin kinh t. Vi nhng tin  a co
cung vi s n lc cua ang, Nha nc va
nhn dn, nn kinh t Vit Nam trong
thi gian ti chc chn se co nhng bc
phat trin mi. Nhiu phn tch va anh
gia cua cac t chc kinh t quc t a a
ra d bao kha lac quan rng, trong nm
2009, Vit Nam la mt trong nhng nc
co tc  tng trng kinh t vao loai
nhanh nht th gii.
ng nhin,  co c kt qua nh
vy, chung ta con nhiu vic phai lam.
Trong o, mt trong nhng vn  quan
trong la phai nng cao va phat huy trach
nhim xa hi cua ca nhn cac nha doanh
nghip, cua ngi lao ng. Nh chung ta
a bit, khi anh gia v nhng yu kem
cua nn kinh t nc ta sau gn 20 nm
i mi, ang Cng san Vit Nam a ch
ro: Nn kinh t tng trng cha tng
xng vi kha nng; cht lng, hiu qua,
sc canh tranh cua nn kinh t con kem;
c cu kinh t chuyn dch chm. Trong
NGUYN NH HOA
6
lnh vc xa hi, nhng yu kem biu hin

thanh phn kinh t: kinh t nha nc,
kinh t tp th, kinh t t nhn (ca th,
tiu chu, t ban t nhn), kinh t t ban
nha nc, kinh t co vn u t nc ngoai
hoat ng theo phap lut u la b phn
hp thanh quan trong cua nn kinh t th
trng nh hng xa hi chu ngha, bnh
ng trc phap lut, cung tn tai va phat
trin lu dai, hp tac va canh tranh lanh
manh”(6). y la h quan im mi, ci
m, cho phep va tao iu kin cho cac ca
nhn vi t cach chu th kinh t phat huy
vai tro, nng lc san xut kinh doanh cua
mnh. Xet v phng din kinh t, trong
iu kin a co c cac yu t thun li
nh vy, vic “tng trng kinh t con
chm, cha tng xng vi kha nng; cht
lng, hiu qua, sc canh tranh cua nn
kinh t con kem” tt nhin co th con do
nhiu nguyn nhn khach quan khac,
nhng ro rang la co phn thuc v nguyn
nhn chu quan, thuc v trach nhim ca
nhn cua cac chu th kinh t, cua ngi
lao ng. Chung ta co th thy ro s thiu
trach nhim cua ca nhn trong lnh vc
nay trn nhiu phng din. Khng t cac
ca nhn vi t cach chu th san xut kinh
doanh a to ra v cam, ne tranh, “nhm
mt lam ng” trc thc trang mi trng
sng ngay cang xu i trn din rng do vi

va khu vc nhm hin thc hoa tng
bc vng chc muc tiu “dn giau, nc
manh, xa hi cng bng, dn chu, vn
minh”. Co th noi, trong tin trnh o, vic
nng cao va phat huy trach nhim cua cac
ca nhn v s phat trin cua xa hi la c
bit quan trong.
 phat huy trach nhim xa hi cua
cac ca nhn trong iu kin kinh t th
trng  Vit Nam hin nay, theo chung
ti, cn tp trung vao mt s giai phap
quan trong sau:
Mt la, y manh s phat trin nn
kinh t th trng nh hng xa hi chu
ngha. S phat trin cua nn kinh t la c
s, la nn tang  giai quyt vn  li ch.
Vi ng li i mi kinh t: Xy dng
nn kinh t th trng nh hng xa hi
chu ngha, phat trin moi thanh phn
kinh t vi nguyn tc cac thanh phn
kinh t cung tn tai lu dai va bnh ng
trc phap lut, khuyn khch moi ngi
lam giau chnh ang , ang va Nha nc
ta a trao c hi phat trin kinh t cho tt
ca moi ngi. Thng qua s phat trin
kinh t, moi ca nhn co iu kin thun
li  thc hin li ch chnh ang cua
mnh, t o kch thch ho nng cao va
phat huy trach nhim ca nhn i vi
cng ng va xa hi.

u, ngi lanh ao cac c quan, n v.
Muc tiu cua b may nha nc la quan ly
va t chc xa hi, la phuc vu li ch cua
nhn dn. Cac can b, cng chc, nh Chu
tch H Ch Minh tng khng nh rt ro
trc y, la nhng “cng bc”, “y t”
cua nhn dn, ch khng phai la nhng
“ng quan cach mang”. Trong t chc b
may cua c quan nha nc, du la lanh ao
hay nhn vin, mi ngi u phai c
giao nhim vu, chc trach ro rang, cu th
vi nhng quyn han nht nh. Nu
khng hoan thanh nhim vu, chc trach
c giao tc la ho a khng co hoc thiu
tinh thn trach nhim va phai t chu
trach nhim. Trach nhim ca nhn cua
ngi can b noi chung, ngi lanh ao
noi ring la rt quan trong. Hu qua do s
thiu trach nhim hoc v trach nhim
cua mt ngi bnh thng trong v tr
cua mnh a la ang tic, song se tai hai
va nguy him hn nhiu nu hu qua o
la do s thiu trach nhim cua ngi 
NGUYN NH HOA
8
cng v lanh ao. Trach nhim cua ngi
lanh ao c quan, n v la rt ln. Ho
chng nhng phai chu trach nhim nu
ban thn co nhng sai lm, khuyt im,
ma con phai chu trach nhim v nhng

nhng hanh ng t giac xut phat t s
y thc cao  v trach nhim xa hi cua
toan th nhn dn a tao nn sc manh
cua cuc chin tranh nhn dn, gop phn
anh thng moi mu toan xm lc cua
cac loai ke thu, cho du chung la nhng tn
 quc hung han va u so nht. Trong
bi canh t nc a hoan toan thng
nht va nhn dn c sng trong hoa
bnh, hn na lai co nhng iu kin quc
t thun li khac, nhim vu quan trong
nht va ln nht cua chung ta hin nay la
phat trin kinh t - xa hi mt cach bn
vng. T v tr cung nh lnh vc lam vic
cua mnh trong xa hi, moi ca nhn, t
ngi lanh ao n ngi dn bnh
thng, u phai tch cc tham gia va
ong gop thit thc vao muc tiu phat
trin kinh t - xa hi va con ngi. o la
phng thc  mi ngi th hin trach
nhim cua mnh i vi ngi khac va vi
xa hi; ngc lai, cung la phng thc 
ngi khac va xa hi th hin trach nhim
i vi ban thn mi ca nhn trong xa hi.
Do vy, vic giao duc nhm nng cao va
phat huy trach nhim cua cac ca nhn la
mt trong nhng yu t c ban bao am
cho s thanh cng cua s nghip i mi
va xy dng t nc v muc tiu “dn
giau, nc manh, xa hi cng bng, dn

Hin phap, phap lut. iu o ch co th
tr thanh hin thc, thanh vn hoa sng
cua xa hi hin ai khi co mt h thng
phap lut hoan thin va u manh, c
bit la moi cng dn u co y thc phap
lut cao.
Tuy nhin, cung co mt thc t la,
phap lut khng th vn ti ht moi ngo
ngach cua i sng xa hi vn rt a
dang, phong phu, phc tap va lun vn
ng, bin i khng ngng. Nhng iu
khoan, khung hnh phat khng th bao
quat ht moi hanh vi cua con ngui. y
co th la pham vi ma  kim soat c
khng th ch da vao cng cu h thng
phap lut; trai lai, phai cn n vai tro
cua ao c. Khng th khep ti hay x
phat bng cng cu phap lut i vi mt
ca nhn nao o khng lam t thin,
khng cu giup ngi ngheo, v cam
trc s bt hanh hay thit thoi cua
ngi khac, du hanh vi y la mt biu
hin cua s thiu trach nhim.  y, ro
rang ch co th da vao ao c  anh
thc lng tm cua ho i vi ng loai.
Theo o, ngoai vic xy dng y thc phap
lut,  nng cao va phat huy trach
nhim cua ca nhn nhm lam cho cuc
sng ngay cang tt ep hn, ngay cang
nhn vn hn, con cn phai tng cng

cua ang khuyn khch va tao iu kin
cho nhn dn tham gia ngay cang rng rai
vao cac hoat ng kinh t, chnh tr va vn
hoa, xa hi cua t nc, moi ca nhn vi
t cach cng dn cua nc Vit Nam se co
nhiu hn nhng c hi  thc thi trach
nhim xa hi cua mnh, bin no thanh mt
trong nhng ng lc thuc y s phat
trin cua t nc theo muc tiu “dn giau,
nc manh, xa hi cng bng, dn chu, vn
minh” ging nh trc y, trong cac cuc
khang chin bao v c lp dn tc va
thng nht T quc, ng cha ta a th hin
cao nht trach nhim xa hi cua mnh 
bao toan va phat trin t nc.

NGUYN NH HOA
10