LỊCH SỬ TRANG PHỤC CÁC TRIỀU ĐẠI
TRONG KIẾN VIỆT NAM
NHỮNG DI VẬT KHẢO CỔ VỀ VẢI LỤA, ĐỒ
THÊU
THỜI KÌ HÙNG VƯƠNG QUA NHỮNG NGÔI
MỘ CỔ
(tiếp theo)

Sau đây là những nghiên cứu về khả năng lụa bị phân
hủy trong mộ thuyền ở Châu Can, Động Xá (Hà Tây
và Hưng Yên) đã được khoa học làm sáng tỏ. Theo
nghiên cứu của trung tâm tiền sử Đông Nam Á
(Nguyễn Việt, Phạm Quốc Long) và nghiên cứu của
Viện Hóa về các hợp chất thiên nhiên liên quan tới
các miếng vải cổ (Chu Quang Truyền, Bạch Thị Lê)
cho thấy:

Nghiên cứu hơn 1300 mảnh vải và lụa khác nhau có
tuổi khoảng 2100 đến 2300 năm, bước đầu biết chúng
thuộc loại sợi thân cây gai (boehmira) và lanh
(cannabis). Trên một số mảnh vải gai có hiện tượng
sợi dọc mất đứt đoạn tạo ra như vải dệt kiểu đăng-ten
(dental). Trong những công bố đầu tiên cho rằng do
kĩ thuật dệt tạo nên vải như vậy, nhưng sau khi những
mảnh vải này qua kính phóng đại cho thấy những vết
lồi lõm, so le đều đặn ở phần sợi đăng-ten là dấu ấn
tồn tại của những sợi dọc trước đây. Điều này cho
thấy có hai khả năng sau:

1. Mảnh vải được dệt hoàn chỉnh, sau đó được rút
sợi, tạo ra những khoảng trống như đăng-ten. Do vải

nhiều protein do con tằm tạo ra). Việc dự đoán lụa có
cơ sở, do bằng chứng người Việt cổ Đông Sơn sử
dụng lụa trong may y phục. Trong ngôi mộ Châu Can
2000 M1, nơi tìm được mảnh vải đăng-ten này, đã
phát hiện dấu in của vải lụa trên một miếng đồng tùy
tán.
Những kết quả thử nghiệm:

1. Rút các sợi vải tạo đăng-ten của vải gai và vải lanh
tại hai xưởng thực nghiệm ở Quản Bạ (Hà Giang) và
Vạn Phúc (Hà Tây). Sợi được rút theo chiều dọc
tương ứng với chiều của những sợi bị mất trong hiện
trạng khảo cổ. Kết quả cũng tạo ra những miếng vải
tương tự. Thậm chí cả giặt vò thử cũng thấy độ lượn
sóng ở khoảng sợi được rút như trong tiêu bản gốc.

2. Thử nghiệm được tiến hành xem độ bảo tồn của
các loại sợi thông qua việc ngâm vải dệt bằng những
sợi tương ứng trong dung dịch SO3 có nồng độ và
thời gian khác nhau. 12 mẫu vải được dùng cho 2 đợt
thí nghiệm. Đợt 1: dùng lụa có tuổi từ 40 – 50 năm
nay và hai mẫu lụa cổ từ thế kỉ XVII, XVIII của hoạn
quan Nguyễn Bá Khang ở Khoái Châu, Hưng Yên.

Kết luận:

1. Trong môi trường chứa SO3, sợi tơ tằm có xu

định cụ thể thêm việc sử dụng phổ biến sợi tơ tằm ở
thời kì Đông Sơn, đặc biệt sử dụng trong kĩ thuật
trang trí dệt vải, cũng như lụa để dùng trong trang
phục. Vậy có thể nói rằng, trong những thế kỉ trước
công nguyên người Việt cổ đã biết dệt vả và quan
tâm tới các trang phục.

Bảng nghiên cứu kết quả trong 2 thí nghiệm ngâm vải
lụa trong dung dịch SO3 và những niên đại tuyệt đối
dựa trên phương pháp khoa học C14 ở một số di chỉ
văn hóa Đông Sơn.

Thí nghiệm 1:

Tìm nồng độ môi trường SO3 mà hòa tan được các
mẫu vải lụa 1 – 6 kết quả cho trên bảng 1:

Mẫu số 1: lụa Hà Đông năm 1990 (silk 100%)
Mẫu số 2: lụa vân Hà Đông năm 1970 (silk 100%)
Mẫu số 3: lụa Hà Đông năm 2003 (silk 100%)
Mẫu số 4: lụa Hà Đông năm 1950 (silk 100%)
Mẫu số 5: lụa Việt Nam TK XVII (silk 100%)
Mẫu số 6: gấm Trung Quốc TK XVII (silk 100%)

Thí nghiệm 2:

Kiểm chứng độ hòa tan các mẩu vải 1 – 6 ở nồng độ
dung dịch SO3 40%, kết quả cho trên bảng 2.

Về niên đại tuyệt đối dựa trên phương pháp khoa học

lịch sử người Việt cổ (trước và sau khi có cuộc tiếp
xúc với văn hóa Hán – Trung Hoa). Những di tích
khảo cổ đã tìm thấy góp phần nhận diện xã hội thời
Hùng vương trên đất nước Việt Nam thời cổ đại, đây
là những minh chứng rõ nét cho chính sử Việt Nam
có một xã hội văn minh xã hội sông Hồng, nơi có nền
nông nghiệp lúa nước phát triển và kinh tế đa dạng đã
tồn tại ở khu vực Đông Nam Á từ thời xa xưa.

Trong trang phục thời Đông Sơn không thể không
nhắc đến các loại khuy cài, khuy móc. Có thể kể trên
10 chủng loại khuy cài từ to đến nhỏ. Loại to có thể
dài khoảng 7cm, loại nhỏ 2cm, có nhiều hình dạng
cài móc và có mũ khuy khác nhau. Có khuy mang
hình dáng thuyền hoặc mỏ chim, một đầu dài ra và
khoằm xuống vào khuy đồng bên kia mép áo.
Thường ở giữa khuy có một đanh tán để ấn định vị trí
khuy bám chắc vào vải hoặc đồ da. Hình dáng các
khuy nói chung khỏe và thô. Có khuy được đúc trang
trí hình đầu mỏ chim, có dạng hơi bẹt, thân hình bầu
dục kéo dài và có mỏ quặp xuống. Có loại khuy móc
hình tròn, thân như chiếc đĩa được uốn cong rồi quặp
xuống. Căn cứ từ những khuy này cho thấy đồ trang
phục phải là các loại phải dày hoặc đệm nhiều lớp,
hoặc bằng da, lông thú mới không bị khuy làm rách
trang phục. Trong những khuy được phát hiện còn
thấy rõ một lớp mạ vàng ở phía ngoài, chứng tỏ đây
là khuy dùng cho tầng lớp quý tộc, thủ lĩnh cấp cao,
Lạc Hầu, Lạc Tướng. Thời Pháp khảo cổ học đã tìm
thấy một lưỡi rìu xéo bằng đồng ở Quốc Oai, Hà Tây,