Học viện tài chính
Chuyên đề cuối khoá
Lời mở đầu
Trong nền kinh tế thị trờng, với xu hớng hội nhập, toàn cầu hoá, việc huy
động vốn để phát triển kinh tế cũng rất đa dạng và nhiều nguồn nh từ nguồn vốn
nớc ngoài (FDI, ODA...), song nguồn vốn từ trong nớc luôn giữ vai trò quyết
định đến sự ổn định và phát triển của nền kinh tế. Trong đó công tác huy động
vốn qua hình thức phát hành tín phiếu, trái phiếu Kho bạc (sau đây gọi chung là
trái phiếu Chính phủ) luôn giữ vị trí quan trọng đến việc huy động tổng lực
nguồn vốn trong xã hội để phát triển kinh tế đồng thời là công cụ hữu hiệu để
bù đắp thiếu hụt ngân sách, phát triển thị trờng vốn và điều hành thị trờng tiền
tệ.
Công tác huy động vốn qua hệ thống Kho bạc Nhà nớc trong thời gian
qua đã góp phần quan trọng trong việc cân đối Ngân sách Nhà nớc, ổn định nền
tài chính quốc gia, góp phần kiềm chế và đẩy lùi lạm phát. Tuy nhiên, đứng trớc
những yêu cầu của công cuộc đổi mới, những thách thức của thời đại và yêu cầu
đổi mới cơ chế quản lý và điều hành Ngân sách Nhà nớc, công tác huy động
vốn qua hệ thống Kho bạc Nhà nớc phải tiếp tục không ngừng đợc cải tiến và
hoàn thiện.
Bài toán về giải pháp huy động vốn qua hệ thống Kho bạc Nhà nớc,
nhằm bù đắp thiếu hụt Ngân sách Nhà nớc luôn là vấn đề quan tâm hàng đầu
đối với các nhà quản lý, các nhà khoa học nhất là trong điều kiện thực hiện Luật
Ngân sách Nhà nớc.
Trong thời gian công tác tại KBNN huyện Lơng Sơn tôi đã tự nghiên cứu
các văn bản hớng dẫn về công tác phát hành trái phiếu, cũng nh đợc sự giúp đỡ
và hớng dẫn tận tình của các cô, các chị đồng nghiệp, cùng Ban lãnh đạo
KBNN huyện Lơng Sơn, tôi đã tìm hiểu những vấn đề về quản lý tài chính Nhà
nớc và đi sâu tìm hiểu về vấn đề huy động vốn. Xuất phát từ thực tế nói trên và
tính thời sự của vấn đề này tôi mạnh dạn chọn đề tài: Một số giải pháp nhằm
SV: Nguyễn Xuân Phúc Lớp: K39.01_01
Học viện tài chính

Học viện tài chính
Chuyên đề cuối khoá
Là một sinh viên mặc dù có nhiều cố gắng, song do thời gian nghiên cứu
cha đợc nhiều. Do vậy Chuyên đề không thể không có những thiếu xót. Tôi
kính mong hội đồng chấm Chuyên đề cuối khóa trờng Học Viện Tài Chính, các
thầy giáo cô giáo, Ban lãnh đạo Kho bạc Nhà nớc huyện Lơng Sơn góp ý và
giúp đỡ để tôi có thể hoàn thiện đợc những hạn chế cuả mình.
Tôi xin chân thành cảm ơn!.
Lơng Sơn, ngày 05 tháng 04 năm 2005
Sinh viên thực hiện:
Nguyễn Xuân Phúc
SV: Nguyễn Xuân Phúc Lớp: K39.01_01
Học viện tài chính
Chuyên đề cuối khoá
Chơng 1
Sự cần thiết và vai trò của KBNN trong công tác huy
động vốn thông qua phát hành trái phiếu Chính phủ
1.1. Sự cần thiết của việc huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu
Chính phủ.
1.1.1. Khái niệm vốn NSNN.
Vốn Ngân sách Nhà nớc bao gồm toàn bộ các khoản thu đợc tập trung
vào tay Nhà nớc để hình thành nên quỹ ngân sách. Vốn ngân sách Nhà nớc đợc
tập trung từ nhiều nguồn khác nhau nh: Thu từ thuế, phí, lệ phí, các khoản vay
của nhà nớc từ phát hành trái phiếu Chính phủ và các khoản viện trợ... trong đó
thu từ thuế là chủ yếu.
Trong quá trình điều hành ngân sách, nhiều khi xảy ra tình trạng thu ít
hơn chi so với kế hoạch dẫn đến thiếu hụt ngân sách. Để bù đắp sự thiếu hụt
ngân sách, Nhà nớc phải dùng các biện pháp vay nợ hoặc phát hành tiền. Trong
đó vay nợ trong nớc đợc thực hiện thông qua hình thức phát hành các loại trái
phiếu Chính phủ (tín phiếu, trái phiếu), công trái xây dựng tổ quốc và vay nớc

thời gian tới chúng ta cần khoảng 45 đến 55 triệu USD, số tiền khổng lồ đó lấy
ở đâu? Hơn nữa, khi nền kinh tế ngày càng phát triển thì yêu cầu các hoạt động
bộ máy Nhà nớc ngày càng phong phú và đa dạng. Do vậy Nhà nớc không thể
hạn chế chi tiêu của mình và càng không thể rút bớt chi tiêu cho các ngành then
chốt, các lĩnh vực chủ yếu, các cơ sở hạ tầng kinh tế- xã hội quan trọng. Điều
này lại chịu ảnh hởng của nhiều nhân tố nh : Mức tăng trởng kinh tế, mức tăng
thu nhập bình quân đầu ngời, chính sách tăng trởng kinh tế, hiệu quả các hoạt
động kinh tế và hiệu lực hoạt động của bộ máy Nhà nớc.
Huy động vốn là một công cụ tài chính hữu hiệu, giải quyết hài hoà sự
xung đột trên mà vẫn đảm bảo tổng lu lợng tiền trong lu thông không thay đổi,
tăng năng lực tài chính cho NSNN cân đối thu chi, thúc đẩy nền kinh tế quốc
dân phát triển.
Huy động vốn thực chất là việc vay nợ của Chính phủ theo nguyên tắc
hoàn trả và có lãi, nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nớc trong
SV: Nguyễn Xuân Phúc Lớp: K39.01_01
Học viện tài chính
Chuyên đề cuối khoá
từng giai đoạn lịch sử nhất định. Trớc đây, để giải quyết vấn đề về vốn chúng ta
đều đặn nhận viện trợ, nền kinh tế không hề có một dấu hiệu lạc quan. Sau đó
chúng ta phát hành tiền đẩy nền kinh tế vào tình trạng suy thoái hoặc thậm chí
đi vay nợ nớc ngoài với những điều kiện ràng buộc, đó là thời kỳ đen tối nhất
của nền kinh tế. Thời gian gần đây, nhu cầu về vốn ngày càng lớn, đặc biệt là
nhu cầu vốn cho quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá, Nhà nớc đã xử lý khá
hiệu quả thông qua công tác huy động vốn nhàn rỗi trong dân chúng bằng
TPCP, đã tập chung một lợng vốn lớn củng cố năng lực tài chính và đáp ứng
nhu cầu chi tiêu của Chính phủ, huy động vốn thông qua phơng thức phát hành
TPCP, nhằm phát huy đợc tiềm năng sẵn có dựa vào chính nội lực trong nớc
mới thực sự phát triển bền vững.
1.1.3. Vai trò của công tác huy động vốn vào NSNN.
Thứ nhất: Huy động vốn góp phần bù đắp thiếu hụt tạm thời NSNN.

gia, thể hiện sự giúp đỡ nhau trong công việc và trong tiến trình hội nhập và
phát triển đồng thời thể hiện sự quan tâm tới sự nghiệp phát triển đất nớc ta. Bên
cạnh đó, vay nợ bằng TPCP, sẽ giúp ta tránh đợc những ràng buộc về chính trị
trong quan hệ với các nớc trên thế giới.
1.2. Nhiệm vụ của Kho bạc Nhà nớc trong công tác huy động vốn.
1.2.1.Vai trò của Kho bạc Nhà nớc trong công tác huy động vốn.
Kho bạc Nhà nớc đóng vai trò quan trọng trong công tác huy động vốn
vào Ngân sách Nhà nớc. Nó thay mặt Chính phủ trong việc thực hiện công tác
huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu Chính phủ.
Kho bạc Nhà nớc là ngời trực tiếp tham gia vào quá trình phát hành và
thanh toán các loại trái phiếu trong nền kinh tế, nhờ có Kho bạc mà Nhà nớc có
thể dễ dàng huy động đợc nguồn vốn nhàn rỗi cần thiết trong nền kinh tế, để
đảm bảo thực hiện đợc các chính sách vĩ mô của nền kinh tế, thúc đẩy nhanh
chu trình luân chuyển của đồng vốn trong lu thông, đảm bảo cho nền kinh tế
phát triển nhanh, vững chắc.
1.2.2. Nhiệm vụ của Kho bạc Nhà nớc trong công tác huy động vốn.
SV: Nguyễn Xuân Phúc Lớp: K39.01_01
Học viện tài chính
Chuyên đề cuối khoá
Hàng năm cùng với vụ Ngân sách Nhà nớc, Bộ tài chính lập kế hoạch
phát hành và thanh toán (gốc, lãi) TPCP để tổng hợp kế hoạch Ngân sách Nhà
nớc, trình Chính phủ và Quốc hội phê duyệt.
Tổ chức in, bảo quản, chuyền giao trái phiếu cho các đơn vị đợc giao
nhiệm vụ phát hành trái phiếu, bảo đảm an toàn tuyệt đối.
Tổ chức bán, thanh toán TPCP, bảo đảm nhanh chóng chính xác, thuận
lợi cho ngời mua theo đúng chế độ quy định.
Phối kết hợp với các cơ quan chức năng nh báo đài, các ban ngành, đoàn
thể tuyên truyền sâu rộng trong công chúng nội dung mỗi đợt phát hành, để ng-
ời dân hiểu và ủng hộ chủ trơng, chính sách của Đảng và Nhà nớc.
Tập trung đầy đủ, kịp thời toàn bộ số tiền thu về bán trái phiếu vào

truyền, phổ biến rộng khắp trong công chúng từng đợt phát hành và về lãi suất,
kì hạn, mệnh giá cũng nh cách thức thủ tục quyền lợi của ngời tham gia mua
TPCP, nơi phát hành và nơi thanh toán.
ở nớc ta hiện nay, có thể áp dụng một số phơng thức phát hành TPCP nh
sau:
- Bán lẻ qua hệ thống KBNN là việc các đơn vị KBNN bán trái phiếu trực
tiếp cho ngời mua.
- Đấu thầu TPCP là việc bán trái phiếu cho các tổ chức cá nhân tham gia
đấu thầu, đáp ứng đủ các yêu cầu của Bộ tài chính và có mức lãi suất đặt thầu
thấp nhất.
- Đại lý phát hành là việc tổ chức đợc phép làm đại lý phát hành trái
phiếu thoả thuận với Bộ tài chính, nhận bán TPCP. Trờng hợp không bán hết, tổ
chức đại lý đợc trả lại cho Bộ tài chính số phiếu còn lại.
- Bảo lãnh phát hành là việc tổ chức bảo lãnh giúp Bộ tài chính thực hiện
các thủ tục trớc khi phát hành TPCP ra thị trờng, nhận mua TPCP để bán lại
hoặc mua số trái phiếu Chính phủ còn lại cha đợc phân phối hết.
SV: Nguyễn Xuân Phúc Lớp: K39.01_01
Học viện tài chính
Chuyên đề cuối khoá
Đối với mỗi loại TPCP, Bộ tài chính quy định cụ thể về phơng thức phát
hành.
* Quy trình phát hành:
Sơ đồ 1: Quy trình thu bán trái phiếu Chính phủ
Quy trình đợc thực hiện tuần tự theo 5 bớc:
1. Ngời mua viết các yếu tố quy định trên phiếu mua trái phiếu, kí tên lên
chỗ quy định rồi chuyển cho kế toán Kho bạc.
2. Kế toán kiểm tra các yếu tố trên phiếu mua và tiến hành:
- Viết các yếu tố quy định trên tờ khai phiếu Kho bạc ( phần cuống +
thân).
- Yêu cầu ngời mua kí chữ kí mẫu vào cuống trái phiếu .

thuộc địa phơng quản lý) lập phơng án phát hành trái phiếu đầu t, gửi Bộ tài
chính thẩm định trình Thủ tớng Chính phủ quyết định.
Điều kiện phát hành trái phiếu đầu t huy động vốn cho công trình:
- Công trình đợc ghi trong kế hoạch đầu t hàng năm của Nhà nớc.
- Có phơng án phát hành trái phiếu, kế hoạch sử dụng vốn vay và hoàn trả
nợ đợc Thủ tớng Chính phủ phê duyệt. Nội dung phơng án phải đảm bảo các
điều kiện sau:
Có xác nhận của Bộ trởng Bộ tài chính ( đối với các công trình thuộc TW
quản lý ) về việc bố chí nguồn trả nợ trái phiếu đến hạn trong kế hoạch NSNN.
Đối với các công trình thuộc địa phơng quản lý, tổng só d các nguồn vốn
huy động không vợt quá 30% vốn đầu t xây dựng cơ bản hàng năm của Ngân
sách cấp huyện, thành phố trực thuộc TW ( gọi chung là Ngân sách cấp huyện).
Phơng thức phát hành giống nh đối với trái phiếu Kho bạc.
1.3.2. Thanh toán trái phiếu Chính phủ.
*Lãi suất trái phiếu Chính phủ:
SV: Nguyễn Xuân Phúc Lớp: K39.01_01
Học viện tài chính
Chuyên đề cuối khoá
Lãi suất TPCP là tỉ lệ % giữa số tiền lãi hàng năm và số gốc tiền vay. Lãi
suất TPCP phụ thuộc vào nhiều yếu tố nh: Thời hạn trái phiếu, mức độ ổn định
về kinh tế vĩ mô, chính sách chế độ của Nhà nớc, sự ổn định về chính trị, về sức
mua tiền tệ, khả năng thanh toán của TPCP ( là khả năng chuyển đổi sang tiền
mặt của TPCP) và chi phí hành chính. Lãi suất TPCP thông thờng là thấp nhất
trên thị trờng vốn trong nớc. Trên thị trờng vốn quốc tế, nó phụ thuộc vào hệ số
tín nhiệm của TPCP đợc xác định theo những tiêu chuẩn của thông lệ quốc tế.
ở Việt Nam, TPCP phát hành ở thị trờng vốn trong nớc, lãi suất đợc xác
định căn cứ vào ba nhân tố chính sau: tỉ lệ lạm phát từng thời kì do Tổng cục
thống kê công bố ( đảm bảo một tỉ lệ lãi suất thực chất), thời hạn của trái phiếu
và nhu cầu huy động vốn cũng nh khả năng huy động vốn từ phát hành TPCP.
* Thanh toán nợ gốc trái phiếu Chính phủ.

* Quy trình thanh toán, chi trả trái phiếu:
Sơ đồ 2: Quy trình thanh toán chi trả trái phiếu.
1. Ngời có trái phiếu tự ghi các yếu tố quy định trên phiếu thanh toán, kí
tên sau đó nộp cho kế toán: tờ trái phiếu, phiếu thanh toán, chứng minh th, giấy
uỷ quyền (nếu có)...
2. Nhận đợc các chứng từ trên kế toán tiến hành ;
SV: Nguyễn Xuân Phúc Lớp: K39.01_01
4
Thủ quỹKế toánNgười mua
1
2
3
5
Học viện tài chính
Chuyên đề cuối khoá
- Kiểm tra tờ trái phiếu, phiếu thanh toán trái phiếu, các chứng từ liên
quan đảm bảo hợp lệ.
- Đối chiếu chữ kí mẫu ở phiếu thanh toán và ở cuống trái phiếu.
- Đối chiếu tờ trái phiếu với bảng kê phát hành trái phiếu, kiểm tra trên
máy " Chơng trình quản lý trái phiếu".
- Tính toán lại số tiền gốc, lãi phải trả để ghi số tiền thanh toán vào trái
phiếu.
- Rút cuống trái phiếu đó ghim kèm với tờ trái phiếu và phiếu thanh toán
Chuyển cho thủ quỹ tờ trái phiếu, cuống trái phiếu và phiếu thanh toán.
3. Thủ quỹ kiểm tra số tiền phải thanh toán ghi tên trái phiếu và phiếu
thanh toán trái phiếu, kí tên vào trái phiếu, yêu cầu ngời nhận kí tên vào tờ trái
phiếu và trả tiền, đóng dấu Đ chi tiềnã vào phiếu thanh toán, cắt góc và
đóng dấu Đ chi tiền ã vào tờ trái phiếu đã thanh toán và ghi sổ quỹ.
4. Nhận đợc các chứng từ này, kế toán kí tên vào chỗ quy định trên tờ trái
phiếu và thanh toán trái phiếu .

Thực hiện kiểm soát cho Ngân sách Nhà nớc, hạch toán chi trả các khoản
chi Ngân sách Nhà nớc. Trực tiếp cấp phát các chơng trình mục tiêu theo sự uỷ
thác của Kho bạc Tỉnh. Thực hiện phát hành thanh toán trái phiếu huy động vốn
cho ngân sách Nhà nớc.
SV: Nguyễn Xuân Phúc Lớp: K39.01_01
Học viện tài chính
Chuyên đề cuối khoá
Quản lý vốn tiền mặt, các ấn chỉ chúng chỉ có giá trị nh tiền, tài sản theo
chế độ quy đinh. Đảm bảo an toàn tuyệt đối tiền, tài sản đơn vị đợc giao quản
lý.
Mở tài khoản, thanh toán bằng tiền mặt và chuyển khoản với các đơn vị
và cá nhân theo chế độ quy định.
Thực hiện kế toán thống kê, báo cáo quyết toán các hoạt động KBNN
phát sinh trên địa bàn.
Thực hiện công tác tin học, tập hợp, quản lý dữ liệu theo sự phân cấp của
KBNN huyện.
Quản lý cán bộ, tài sản, kinh phí nội bộ theo chế độ quy định.
Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của Giám đốc KBNN huyện.
Ngoài ra KBNN huyện Lơng Sơn cũng phải thực hiện các nhiệm vụ chính
trị của địa phơng giao cho.
2.1.2. Tổ chức bộ máy của KBNN huyện Lơng Sơn:
Căn cứ vào Quyết định số: 07/HĐBT của Hội đồng Bộ trởng (nay là
Chính phủ) về việc thành lập hệ thống KBNN thuộc Bộ tài chính và Nghị định
25/CP ngày 5/4/1995 của Chính phủ quy định nhiệm vụ quyền hạnh và tổ chức
bộ máy KBNN. Kho bạc Nhà nớc huyện Lơng Sơn hiện nay có 14 ngời trong
biên chế, trong đó trình độ Đại học 7 ngời, có 3 ngời đã tốt nghiệp Trung cấp
chính trị, 6 ngời đã qua lớp đào tạo quản lý Nhà nớc. Số cán bộ còn lại đều có
trình độ Cao đẳng và Trung cấp.
* Tổ chức bộ máy bao gồm:
1. Giám đốc: Giám đốc có quyền hạn cao nhất và phân công quản lý điều

Học viện tài chính
Chuyên đề cuối khoá
ơng tiện, quán triệt các quyết định của Chính phủ, các công văn, thông t về phát
hành và thanh toán TPCP.
Phòng kế toán là bộ phận trực tiếp phát hành TPCP, hạch toán vay dân,
điều tiết cho NSTW, kê bảng kê phát hành TPCP theo từng loại mệnh giá và
sêri. Trực tiếp tiến hành thanh toán TPCP theo từng loại kì hạn và lãi suất tơng
ứng đồng thời lu giữ chứng từ theo đúng quy định.
Phòng kho quỹ: trực tiếp thực hiện thu tiền bán trái phiếu, kiểm tra đúng
số tiền, niêm phong tiền và cất tiền vào kho, thực hiện chi trả trái phiếu chính
xác, đồng thời quản lý trái phiếu trắng nhận từ Trung ơng về và phân phối cho
các đơn vị liên quan, làm báo cáo ấn chỉ nhập xuất kho theo từng đợt phát hành.
Phòng Kế hoạch - tổng hợp, tổng hợp số liệu báo cáo lãnh đạo và báo cáo
về KBNN TW. Tổng hợp tình hình phát hành và thanh toán TPCP một cách
chung nhất.
2.3. Thực trạng phát hành và thanh toán trái phiếu Chính phủ tại KBNN
Lơng Sơn trong thời gian qua.
Huy động vốn là một chính sách tài chính có rất nhiều u điểm, đợc Nhà
nớc ta sử dụng phổ biến và khá liên tục trong thời gian qua. Nó vừa huy động đ-
ợc nguồn vốn nội lực trong dân, vừa đánh tan những đồng tiền đóng băng
trong nền kinh tế, vừa tăng nguồn lực tài chính cho NSNN và thực hiện mục tiêu
kinh tế - xã hội, thúc đẩy sự phát triển của đất nớc, mặc dù mới trải qua 15 năm
hoạt động, xong KBNN huyện Lơng Sơn đã góp một phần không nhỏ vào sự
phát triển kinh tế nói chung và kinh tế của huyện Lơng Sơn nói riêng. Đặc biệt
là trong công tác huy động vốn, đã huy động đợc một lợng vốn không nhỏ
thông qua phát hành TPCP góp phần bù đắp thiếu hụt NSNN và đầu t phát triển
kinh tế, cụ thể là trong 13 năm qua KBNN huyện Lơng Sơn đã huy động đợc
với tổng doanh số là 27,9602 tỉ đồng. Song song với công tác phát hành trái
phiếu, KBNN huyện Lơng Sơn cũng tổ chức tốt công tác chuẩn bị nguồn vốn,
tiền mặt để thanh toán các loại trái phiếu cho ngời mua khi đến kì hạn thanh

Loại
Năm
Trái phiếu Chính phủ
Số phát hành Số thanh toán
1992 0,1453 0
1993 1,0659 0,8882
1994 1,8895 2,5678
1995 2,6001 2,0122
1996 1,1466 1,7377
1997 2,0575 0,5264
1998 2,2060 0,6847
1999 2,4903 1,4728
2000 3,7694 2,2674
2001 1,7280 3,0523
2002 2,6744 4,0084
2003 2,4128 1,8475
2004 3,7744 2,2541
Tổng cộng
27,9602 23,3195
(Nguồn số liệu: Báo cáo thống kê của KBNN Lơng Sơn )
Bảng 2: Lãi suất thay đổi từng thời kỳ qua các năm
Năm phát
hành
Trái phiếu
Lần 1 lần 2 Lần 3
Thời hạn
1992
6 tháng
1993
6 tháng, 1năm